सिंदखेडराजा गावातील गढी , काळा कोट , रंगमहाल , निळकंठेश्वर मंदिर , सजना बारव, रामेश्वर मंदिर , लखुजी जाधव आणि त्यांच्या पुत्रांच्या समाध्या , पुतळा बारव , चांदनी तलाव आणि मोती तलाव या ऐतिहासिक वास्तू पाहाण्यासाठी अर्धा दिवस लागतो.
|
लखुजी जाधवांची पत्नी म्हाळसाबाई यांच्या पोटी पौष शुद्ध पौर्णिमा शके १५१९ म्हणजेच १२ जानेवारी १५९८ या दिवशी गढीतील राजवाड्यात जिजाऊचा जन्म झाला . इसवीसन १६१० मध्ये शहाजीराजे आणि जिजाबाई यांचा विवाह सिंदखेडराजा येथे झाला .
२५ जुलै १६२९ रोजी निजामाने लखुजी जाधव यांना दौलताबादेस बोलवले. लखुजी जाधव , पत्नी म्हाळसाबाई , भाऊ जगदेवराव , पुत्र अचलोजी , राघोजी व बहादूरजी , नातू यशवंतराव यांच्यासह दौलताबादला गेले.
लखुजी राजे दरबारात जाताच निजामाच्या मारेकऱ्यांनी लखुजी जाधव त्यांचे दोन पुत्र आणि नातू यांना ठार केले .
तळघर पाहून वाड्याच्या बाजूला असलेल्या चौथऱ्यावर यावे . याठिकाणी जे अवशेष उरले आहेत त्यावरून येथे कचेरी किंवा दरबार हॉल असावा .
हे सर्व पाहून पुन्हा प्रवेशद्वारापाशी आल्यावर आपली गढीची फेरी पूर्ण होते. गावातील ऐतिहासिक ठिकाणे पाहाण्यासाठी गढीच्या समोर असणारा जालना रस्ता गाठावा . या रस्त्याने जालनाच्या दिशेने ५ मिनिटे चालल्यावर डाव्या बाजूला एक गल्ली जाते . या गल्लीत शिरल्यावर थोडे पुढे उजव्या बाजूला तटबंदी आणि बुरुज दिसतात. चार बुरुज आणि तटबंदी असलेल्या या वास्तूला काळा कोट म्हणतात. तटबंदीच्या आत पुरतत्व खात्याने बनवलेले म्युझिअम आहे .
काळाकोट पाहून थोडे पुढे गेल्यावर उजव्या बाजूला रंगमहाल आहे . या महालाची रचना चौसोपी वाड्यासारखी आहे . महालात शिरण्यासाठी प्रवेशव्दार आणि त्याच्या आत पहारेकऱ्यांसाठी देवड्या आहेत. महालाचे लाकडी छत पुन्हा नव्याने बनवलेले आहे . महालाच्या गच्चीवर जाण्यासाठी जीने आहेत . गच्चीवर पाण्याचा कोरडा हौद आहे . या हौदाच्या बरोबर खाली असलेल्या तळमजल्यावरील खोलीत शौचकूप आहेत.
रंगमहाल पाहून त्याच रस्त्याने पुढे गेल्यावर आपण निळकंठेश्वर मंदिरापाशी पोहोचतो. या मंदिरा लागूनच एक बारव आहे. सजना बारव या नावाने ती ओळखली जाते . बारवेच्या काठावर ३ पिंडी आहेत. मंदिराकडे जाण्याच्या मार्गावर शेषशायी विष्णूची अप्रतिम मुर्ती आहे . मंदिराची रचना वाड्यासारखी असून त्यात विटानी बांधलेल्या कमानी सुंदर आहेत .
निळकंठेश्वराचे दर्शन घेऊन पुढे गेल्यावर रामेश्वराचे प्राचीन मंदिर आहे. मंदिराच्या अलीकडे शेताच्या कडेला काही समाध्या आहेत . याठिकाणी एक गणेशमुर्ती उघड्यावर ठेवलेली आहे. ऱामेश्वर मंदिर काळ्या पाषाणात बांधलेले आहे . मंदिरावर फारसे कोरीवकाम नाही . मंदिराच्या आतील खांबावर काही मुर्ती कोरलेल्या आहेत. मंदिरात काही तुळशी वृंदावन आहेत .
रामेश्वराचे दर्शन घेउन त्याच रस्त्याने पुढे गेल्यावर लखुजी जाधवांची , त्यांचे पुत्र आणि नातवाची भव्य समाधी आहे. समाधीच्या बांधकामात इस्लामी बांधकाम शैलीची छाप पडलेली आहे. समाधीच्या समोरच्या बाजूला छोट्या समाध्या आहेत .
वरील सर्व ठिकाणे पाहायला एक तास लागतो. पुन्हा आल्या मार्गाने मुख्य रस्त्यावर यावे आणि जालन्याच्या दिशेने चालायला सुरुवात करावी . साधारण १० मिनिटात उजव्याबाजूला एक तलाव आणि त्याच्या मधोमध पाण्यात बांधलेला एक छोटेखानी महाल दिसतो. तो चांदनी तलाव आहे.
त्याच रस्त्याने १ किलोमीटर पुढे गेल्यावर उजव्या बाजूला एका तलावाची भिंत आणि त्यात बनवलेला महाल दिसतो. या तलावाला मोती तलाव या नावाने ओळखले जाते. महाल दोन मजली असून खालचा मजला पाण्याच्या पातळीच्या थोडा वर आहे . महालाचे सज्जे तलावाच्या बाजूला काढलेले आहेत . तलावात उतरण्यासाठी महालात जीने आहेत.
या तलावांबरोबरच गावात पुतळा बारव नावाची अष्टकोनी बारव आहे. या बारवेच्या भिंतीवर असलेल्या सुरसुंदरीच्या मुर्तीमुळे ही बारव पुतळा बारव या नावाने ओळखली जाते .
सिंदखेडराजा मधील ही सर्व ऐतिहासिक ठिकाणे पाहाण्यासाठी अर्धा दिवस लागतो.