अंकाई टंकाई हे दोन किल्ले नीट पाहाण्यास पाच ते सहा तास लागतात. जर आदल्या दिवशी मुंबई किंवा पुण्याहुन निघुन पहाटे मनमाडला पोहोचल्यास दुपार पर्यंत अंकाई आणि टंकाई किल्ले पाहुन होतात. त्यानंतर त्याच्या पासुन ६ किमीवर असलेला गोरखगड पाहुन पायथ्याच्या मंदिरात मुक्काम करता येतो किंवा ७ किमीवरील कात्रा किल्ल्याच्या पायथ्याशी असलेल्या कातरवाडीतील हनुमान मंदिरात मुक्कामाला जाता येते. दुसर्‍या दिवशी कात्रा किल्ला पाहाता येतो. काटेकोरपणे कार्यक्रम आखल्यास ४ किल्ले दोन दिवसात पाहुन होतात. अर्थात त्यासाठी बरोबर खाजगी वाहान असणे आवश्यक आहे. कारण या आतल्या भागात एसटी आणि रिक्षांची सोय नाही. अंकाई, गोरखगड, कात्रा या किल्ल्यांची माहिती साईटवर लिहिलेली आहे.
मनमाडहुन एका दिवसात कात्रा आणि मेसणा हे दोन किल्ले पाहाता येतात.त्यासाठी बरोबर खाजगी वाहान असणे आवश्यक आहे. कारण या आतल्या भागात एसटी आणि रिक्षांची सोय नाही.
|
|
|
कपिल मुनींचा आश्रम पाहुन बाजुच्या डोंगराला वळसा घालुन कात्रा किल्ल्याचा डोंगर आणि आपण चढतोय तो डोंगर यांच्या मधील खिंडींच्या रोखाने चालायला सुरुवात करावी. गावकर्‍यांचा किल्ल्यावर वावर नसल्याने इथे ठळक अशी पायवाट नाही. सर्व ढोरवाटा आहेत. सर्वत्र घसारा (स्क्री) आहे. त्यामुळे आपल्याला योग्य वाटेल त्या वाटेने खिंडीच्या दिशेने चढायला सुरुवात करावी. साधारणपणे अर्ध्या तासात आपण खिंडीत पोहोचतो. इथे एका अनघड दगडाला शेंदुर फासुन ठेवलेला आहे. खिंडीतुन उजवीकडे वळुन कात्रा किल्ल्याच्या कातळभिंती खालुन जाणार्‍या पायवाटेने आपण १० मिनिटात किल्ल्याचा उत्तर टोकाला पोहोचतो. येथे कातळात कोरलेल्या पायर्‍या आहेत. त्या पायर्‍या अर्ध्या चढल्यावर उजव्या बाजुला कातळात कोरलेली गुहा आहे. ती पाहाण्यासाठी कातळाच्या धारेवरुन जावे लागते. जेमतेम पाउल मावेल एवढ्या धारेवरुन गुहेपर्यंत जाउन गुहा पाहुन परत पायर्‍या चढुन वर आल्यावर दोन पाण्याची टाकी पाहायला मिळतात. ती टाकी पाहुन डाव्या बाजूला वळून थोड्या पायर्‍या चढल्यावर गड माथ्यावर आपला प्रवेश होतो. गडमाथ्यावर एक टेकडी आहे. टेकडीच्या रोखाने चालायला सुरुवात केल्यावर उजव्या बाजूला आपल्याला ५ बुजलेली टाकी पाहायला मिळतात. पुढे टेकडी उजव्या हाताला ठेउन दरीच्या बाजुला जावे. तिथे एक खाच आहे. १५ फ़ुटाचा कातळटप्पा काळजीपूर्वक उतरुन गेल्यास एक कातळात कोरलेली लांबलचक गुहा पाहायला मिळते. या गुहेच तोंड झाडीने पूर्ण झाकलेल असल्यामुळे वरुन दिसत नाही. गुहा पाहुन वर येउन ५ टाक्यांपाशी जाऊन टेकडीला वळसा घालावा. आता टेकडी डाव्या हाताल ठेउन चालायला सुरुवात केल्यावर कातळात खोदलेल पाण्याच टाक पाहायला मिळत. त्या टाक्यावरुन सरळ पुढे चालत गेल्यावर कातळाच्या पोटात खोदलेली २ खांबी गुहा पाहायला मिळते. या गुहे समोर एक पाण्याच टाक आहे. गुहेच्या वरच्या बाजुस चढुन गेल्यावर अजुन एक पाण्याच टाक आहे. हे टाक पाहुन परत गुहेच्या पातळीत खाली उतरुन किल्ल्याच्या उत्तर टोकाकडे चालत जाव. इथेही झाडोर्‍यात लपलेली गुहा आहे. ती पाहुन किल्ल्याच्या मधे असणार्‍या टेकडीवर चढायला सुरुवात करावी. ५ मिनिटांचा खडा चढ चढुन आपण किल्ल्याच्या सर्वोच्च माथ्यावर पोहोचतो. येथे साधुने अलिकडच्या काळात जमिनीत सिमेंट कॉंक्रीटने बांधलेली ध्यान गुंफा आहे. त्याच्या बाजुला ध्वज स्तंभ आहे. किल्ल्याच्या सर्वोच्च माथ्यावरुन अंकाई ,टंकाई, गोरखगड, मेसणा हे किल्ले आणि हडबीची शेंडी हा सुळका दिसतो. टेकडीवरुन विरुध्द बाजुला ५ टाक्यांजवळ उतरावे. येथुन समोर दिसणार्‍या सपाट पठारावरुन दक्षिण टोकाकडे चालायला सुरुवात करावी. वाटेत वास्तुंचे चौथरे पाहायला मिळतात. किल्ल्याच्या दक्षिण टोकावर जाउन परत येताना उजव्या बाजुस (दरीच्या बाजुला) तटबंदी आणि बुरुजाचे अवशेष दिसतात. त्यांच्या बाजुने चालत. पायर्‍यांपर्यंत आल्यावर आपली गड प्रदक्षिणा पूर्ण होते. गड पूर्ण पाहाण्यास पाउण तास लागतो. गड उतरुन खिंडीत आल्यावर बाजुच्या डोंगरावर चढुन जावे त्याच्यावर शंकराचे एक लहानसे मंदिर आहे.
२) मनमाडहुन एक रस्ता थेट कातरवाडीत येतो. हे अंतर ७ किमी आहे. मनमाडहुन रिक्षाने अथवा खाजगी वाहानाने किल्ल्याच्या पायथ्याच्या कपिलमुनी आश्रमा पर्यंत पोहोचता येते.