पळशीचे सिध्देश्वर मंदिर, शुकाचार्य मंदिर, कोळदुर्ग आणि बाणूरगड ही ठिकाणे खाजगी वहान असल्यास एका दिवसात पाहाता येतात. कोळदुर्गची माहिती साईटवर दिलेली आहे.
|
1.jpg)
| मुळाक्षरानुसार | डोंगररांगेनुसार | जिल्ह्यानुसार | प्रकारानुसार | श्रेणीनुसार | |
| भूपाळगड (बाणूर गड) (Bhupalgad (Banurgad)) | किल्ल्याची ऊंची : 2982 | ||
| किल्ल्याचा प्रकार : गिरीदुर्ग | डोंगररांग: डोंगररांग नाही | ||
| जिल्हा : सांगली | श्रेणी : मध्यम | ||
| भूपाळगड हा सांगली जिल्ह्यातील खानापूर तालुक्यात वसलेला किल्ला आहे. किल्ल्याच्या पायथ्याच्या बाणूर गावामुळे या किल्ल्याला "बाणूरचा किल्ला" म्हणूनही ओळखले जाते. किल्ल्याचा घेर खूप मोठा आहे. पूर्व आणि उत्तरेकडे साधारण ७०० फूट उंच कडे आहेत. पण पश्चिमेकडून किल्ला फार उंच नाही. बाणूर गाव किल्ल्याच्या याच बाजूला आहे. सध्या किल्ल्यातच गाव वसलेल आहे. किल्ल्याची तटबंदी फोडून रस्ता बनविण्यात आला आहे. या रस्त्याने गाडी घेऊन थेट किल्ल्यावर जाता येते. पळशीचे सिध्देश्वर मंदिर, शुकाचार्य मंदिर, कोळदुर्ग आणि बाणूरगड ही ठिकाणे खाजगी वहान असल्यास एका दिवसात पाहाता येतात. कोळदुर्गची माहिती साईटवर दिलेली आहे. |
|||
|
|||
| इतिहास : | |||
| भूपाळगड हा किल्ला स्वराज्याच्या सीमेवर होता. या किल्ल्यावर फिरंगोजी नरसाळा किल्लेदार होते असा उल्लेख आहे. १६७९ मध्ये संभाजी राजे मुघलांना जाऊन मिळाले. दिलेरखानाने त्यांना फौज देऊन भूपाळगड किल्ला घेण्यास सांगितले. संभाजी राजे गडावर चालून आलेले पाहून किल्लेदार फिरंगोजीने प्रतिकार केला नाही. तो गड सोडून पन्हाळगडावर शिवाजी महाराजांकडे गेला. किल्ला घेतल्यावर मुघलांनी किल्ल्यातील मावळ्यांचे हात पाय तोडले. |
|||
| पहाण्याची ठिकाणे : | |||
| बाणूर गावातून किल्ल्यावर प्रवेश करताना किल्ल्याच्या तटबंदीचे अवशेष पाहायला मिळतात. किल्यावर वस्ती आहे. या वस्तीतून डावीकडे एक कच्चा रस्ता जातो. या रस्त्याने पुढे गेल्यावर गावाची वस्ती संपते . पुढे रस्त्याच्या दोन्ही बाजूला पठार आहे . समोर एक छोटी टेकडी आपले लक्ष वेधून घेते. या टेकडीवर महादेवाचे मंदिर आहे. त्या मंदिराच्या बाहेर सिमेंटमध्ये बांधलेली एक कमान आहे ती दुरवरुनच दृष्टीस पडते. या कमानी पर्यंत पोहोचायला १५ मिनिटे लागतात. या टेकडीच्या पायथ्याशी रस्ताच्या उजव्या बाजूला कातळात खोदलेला तकाव आहे. तलाव पाहून पायर्‍यांच्या मार्गाने कमानीतून टेकडीवर आपला प्रवेश होतो. टेकडीवर शंकराचे पुरातन मंदिर आहे. मंदिराला एकेकाळी तटबंदी असावी. आता फ़क्त तटबंदीतील दरवाजा भक्कमपणे उभा आहे. या दरवाजातून बाहेर पडल्यावर समोरच एक तुळाशी वृंदावन आहे. स्वराज्याच्या गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांची ही समाधी आहे. या टेकडीजवळच एक पाण्याचे छोटे कोरडे टाके आहे. गडाच्या तटबंदीत २ ते ३ दिंडी दरवाजे (चोर दरवाजे) आहेत. किल्ल्यावर सर्वत्र तुटलेल्या रचीव तटबंदीचे अवशेष दृष्टीस पडतात. किल्ल्यावरुन कोळदुर्ग दिसतो. | |||
| पोहोचण्याच्या वाटा : | |||
| भूपाळगडावर जाण्यासाठी प्रथम कराड गाठावे. कराड - पंढरपूर रस्त्याने (४२ किमी वरील) विटा गाव गाठावे विटा गावातून थेट बाणूर गडावर जाण्यासाठी एसटी बसेस आहेत. खाजगी वहान असल्यास विटा गावाच्या पुढे २२ किमीवरील खानापूर हे तालुक्याचे गाव गाठावे. खानापूर वरून पळशी आणि बाणूरगडाचा फ़ाटा १२ किमीवर आहे. फाट्यापासून बाणूरगड १० किमी अंतरावर आहे. बाणूर गाव हे किल्ल्यातच आहे. बाणूरगडावरील टेकडीवर असलेल्या महादेव मंदिरापर्यंत गाडीने जाता येते. बाणूरगडावर जाण्यासाठी दिवसातून एकदा थेट तासगावहून एसटी आहे. (खाली दिलेले एसटीचे वेळापत्रक पाहा) | |||
| राहाण्याची सोय : | |||
| किल्ल्यावरील महादेव मंदिराच्या आवारात राहाता येईल. | |||
| जेवणाची सोय : | |||
| जेवणाची सोय आपण स्वत
: करावी. | |||
| पाण्याची सोय : | |||
| गडावर बारामाही पिण्याच्या पाण्याचे टाके आहे. | |||
| जाण्यासाठी उत्तम कालावधी : | |||
| वर्षभर | |||
| Depot | Village | From Depot | From Village | km |
| Tasgaon | Banurgad | 9.30 (Kohala), 18.00 (Night Hault) | 6.00 , 12.00 (Kohala) | 50 |
| Vita | Banurgad | 8.30, 10.00, 15.00, 18.00 (Night hault) | 6.00 , 11.30, 16.30, 19.30 (Night Haukt) | 45 |
| श्रेणी: Easy | अचलपूरचा किल्ला (Achalpur Fort) | अग्वाडा (Aguada) | अजिंठा (Ajintha Fort) | अजिंठा सराई (Ajintha Sarai) |
| अकलूजचा किल्ला (Akluj Fort) | अंमळनेर (Amalner) | आंबोळगड (Ambolgad) | अमरावतीचा किल्ला (Amravati Fort) |
| अनंतपूर किल्ला (Anantapura Fort) | अर्नाळा (Arnala) | औसा (Ausa) | आवाडे कोट (Awade Kot) |
| बहादरपूर (Bahadarpur Fort) | बहादूरगड (पेडगावचा किल्ला) (Bahadurgad (Pedgaon Fort)) | बहादूरवाडी गड (Bahadurwadi gad) | बाळापूर किल्ला (Balapur Fort) |
| बल्लाळगड (Ballalgad) | बांदा किल्ला (Banda Fort) | बांद्रयाचा किल्ला (Bandra Fort) | बेलापूरचा किल्ला (Belapur Fort) |
| बेळगावचा किल्ला (Belgaum Fort) | भगवंतगड (Bhagwantgad) | भांगसी गड (भांगसाई गड) (Bhangsigad(Bhangsi mata gad)) | भरतगड (Bharatgad) |
| भवानगड (Bhavangad) | चाकणचा किल्ला (Chakan Fort) | चापोरा किल्ला (Chapora Fort) | कुलाबा किल्ला (Colaba) |
| डफळापूर गढी (Daflapur Fort) | डहाणू किल्ला (Dahanu Fort) | दांडा किल्ला (Danda Fort) | दासगावचा किल्ला (Dasgaon Fort) |
| दौलतमंगळ (Daulatmangal) | देवगडचा किल्ला (Devgad Fort) | धामणगाव गढी (Dhamangaon Gadhi) | धारावी किल्ला (Dharavi Fort) |
| धर्मापूरी (Dharmapuri) | धारूर (Dharur) | धोत्रीचा किल्ला (गढी) (Dhotri Fort (Gadhi)) | डुबेरगड(डुबेरा) (Dubergad(Dubera)) |
| दुर्गाडी किल्ला (Durgadi Fort) | डच वखार (वेंगुर्ला कोट) (Dutch Warehouse( Vengurla Fort)) | फर्दापूर सराई (Fardapur Sarai) | फत्तेगड / फतेदुर्ग (Fattegad) |
| गाविलगड (Gavilgad) | गोवा किल्ला (Goa Fort) | हिराकोट (Hirakot) | इंदुरीचा किल्ला (गढी) (Induri Fort (Gadhi)) |
| जयगड (Jaigad) | जामगावचा किल्ला (Jamgaon Fort) | जंजिरा (Janjira) | काकती किल्ला (Kakati Fort) |
| काळाकिल्ला (Kala Killa) | कांबे कोट (Kambe Kot) | कंधार (Kandhar) | करमाळा (Karmala Fort) |
| केळवे किल्ला (Kelve Fort) | खारबाव कोट (Kharbao kot) | खर्डा (Kharda) | खारेपाटण (Kharepatan fort) |
| खुबलढा किल्ला (थळचा किल्ला) (Khubladha Fort (Thal Fort)) | कोटकामते (Kotkamate) | लहुगड (Lahugad) | लोंझा (Lonza) |
| माचणूर (Machnur) | मढचा किल्ला(वर्सोवा किल्ला) (Madh Fort (Varsova Fort)) | माढा गढी/किल्ला (Madha Fort) | महादेवगड (Mahadevgad) |
| माहीमचा किल्ला (Mahim Fort) | माहीम किल्ला (केळवेमाहीम) (Mahim Fort ( Kelve - Mahim)) | मालेगावचा किल्ला (Malegaon Fort) | मांडवी कोट (Mandvi Kot) |
| मंगळवेढा (Mangalwedha) | मोहोळ गढी/किल्ला (Mohol Fort) | मोटी दमण किल्ला (Moti Daman Fort) | नगरचा किल्ला (Nagar Fort) |
| नगरधन (Nagardhan) | नागलाबंदर किल्ला (Nagla bunder Fort) | नळदुर्ग (Naldurg) | नांदेडचा किल्ला (नंदगिरी किल्ला) (Nanded Fort (Nadgiri)) |
| नांदरुखी कोट (Nandrukhi Kot) | नानी दमण किल्ला (सेंट जेरोम फ़ोर्ट) (Nani Daman Fort (St.Jerome Fort)) | नारायणगड (आंबोली) (Narayangad(Amboli)) | नरनाळा (Narnala) |
| नस्तनपूरची गढी (Nastanpur) | निवतीचा किल्ला (Nivati Fort) | पाचाड कोट (Pachad Fort) | पाच्छापूर किल्ला (Pachhapur Fort) |
| पालचा किल्ला (Pal Fort) | पळशीचा किल्ला (Palashi Fort) | पालगड (Palgad) | पन्हाळगड (Panhalgad) |
| परांडा (Paranda) | पारडी किल्ला (Pardi Fort) | पारोळा (Parola) | पिलीवचा किल्ला (Piliv Fort) |
| पिंपळास कोट (Pimplas Kot) | प्रतापगड (Pratapgad) | पूर्णगड (Purnagad) | ऱाजापूरची वखार (Rajapur Fort (British warehouse)) |
| राजहंसगड (येळ्ळूरचा किल्ला) (Rajhansgad (Yellur Fort)) | राजकोट (Rajkot) | रामदुर्ग (Ramdurg) | रसलपूरचा किल्ला (सराई) (Rasalpur Sarai (Fort)) |
| रेवदंडा (Revdanda) | रिवा किल्ला (Riwa Fort) | सामराजगड (Samrajgad) | सर्जेकोट (रायगड) (Sarjekot (Alibaug)) |
| सर्जेकोट (मालवण) (Sarjekot(Malvan)) | साटवलीचा किल्ला (Satavali Fort) | शिवडीचा किल्ला (Sewri Fort) | शिरगावचा किल्ला (Shirgaon) |
| शिवथरघळ (Shivtharghal) | सिंधुदुर्ग (Sindhudurg) | सिंदखेडराजा (Sindkhed Raja) | सायनचा किल्ला(शीव किल्ला) (Sion Fort) |
| सिताबर्डी किल्ला (Sitabuldi fort(Sitabardi Fort)) | सोलापूरचा भुईकोट (Solapur Fort) | सोनगिरी (नाशिक) (Songir (Nashik)) | सुभानमंगळ (Subhan Mangal) |
| सुधागड (Sudhagad) | सुलतान गढी (Sulatan Gadhi) | तारापुर किल्ला (Tarapur Fort) | तेरेखोलचा किल्ला (Terekhol Fort) |
| उदगीर (Udgir) | वज्रगड(वसई) (Vajragad (Vasai)) | वसई (Vasai) | वेहेळे कोट (Vehele Kot) |
| विजयदुर्ग (Vijaydurg) | वरळीचा किल्ला (Worli Fort) | यशवंतगड (रेडीचा किल्ला) (Yashawantgad (Redi Fort)) | यशवंतगड(नाटे) (Yashwantgad(Nate)) |
| यावल (निंबाळकर किल्ला) (Yawal Fort (Nimbalkar Fort)) | |||