| मुळाक्षरानुसार | डोंगररांगेनुसार | जिल्ह्यानुसार | प्रकारानुसार | श्रेणीनुसार | |
| गंधर्वगड (Gandharvgad) | किल्ल्याची ऊंची : 3004 | ||
| किल्ल्याचा प्रकार : गिरीदुर्ग | डोंगररांग: कोल्हापूर | ||
| जिल्हा : कोल्हापूर | श्रेणी : मध्यम | ||
|
|||
|
|||
| इतिहास : | |||
| सभासद बखरीतील उल्लेखानुसार हा किल्ला शिवरायांनी वसविलेल्या १११ किल्ल्याच्या यादीत आहे. १५ जानेवारी १६६६ मध्ये पन्हाळगड घेण्याच्या उद्देशाने शिवराय ५ हजार सैन्यानिशी गंधर्वगडाच्या परिसरातून पन्हाळयावर चाल करुन गेले. २८ जुलै १६८७ च्या पत्रात काकती कर्यातीचा देसाइ व हुकेरी परगण्याचा देसाइ आलगौडा यांनी मोगलांच्या वतीने मराठयांकडील गंधर्वगड घेतल्याचा उल्लेख आहे. या कामासाठी मोगलांनी काकतीच्या देसायांना अजमनगर/बेळगावची व हुकेरी देसायांना चंदगड व आजर्‍याची देशमुखी मनसब व एक हत्ती देण्याचे अमिष दाखविले होते. या किल्ल्याचा ताबा बरीच वर्षे आदिलशाहीशी जवळीक असलेल्या हेरेकर सावंत भोसले यांच्याकडे होता. सदाशिवराव भाऊ कर्नाटकात जाताना येथे काही काळ मुक्कामास होते. पुढे १८४४ च्या बंडात इंग्रजांनी या गडाची बरीच नासधूस केली. |
|||
| पहाण्याची ठिकाणे : | |||
| वाळकोळी गावातून गड चढायला सुरुवात केल्यानंतर, आपण तासाभरात गडाच्या माथ्यावर पोहचतो. गडावर प्रवेश करताना आपणास दरवाजाचे अवशेष दिसतात. सडकेच्या उजव्या हाताला दगडी चौथर्‍यावर हनुमंताची मूर्ती आहे. येथून पुढे जाताना आपणास मार्गाच्या दुतर्फा गडावरील वस्ती दिसते. या मार्गाने आपण गावाचे दैवत चाळोबा मंदिरात येऊन पोहचतो.मंदिराजवळ एक नागशिल्प आहे. मंदिर पाहून पुढे गेल्यावर एक प्राचिन विहिर लागते. या विहिरीचे पाणी गावातील लोक वापरतात. ही विहिर पाहून आपण गडाच्या दक्षिण तटबंदीवर यायचे. ही तटबंदी फारच प्रशस्त आहे. याच तटबंदीमध्ये ३ चोरदरवाजे आढळतात. ही तटबंदी पाहून आपण पुन्हा चाळोबा मंदिरासमोर यायचे. समोर शाळा आहे शाळेचे क्रिडांगण ज्या ठिकाणी आहे, त्या ठिकाणी पूर्वी हेरेकर सावंतांच्या वाडयाचे अवशेष होते. परंतु गंधर्वगडवासियांना या अवशेषांचे ऐतिहासिक महत्व न कळल्यामुळे त्यांनी तो वाडा भुइसपाट करुन क्रिडांगण तयार केले. गडफेरीत आपणास एक बुजलेली विहिर दिसते. गडाच्या पूर्व बाजूला जुने चौथरे दिसतात. | |||
| पोहोचण्याच्या वाटा : | |||
| १) कोल्हापूरहून चंदगडाची एसटी पकडायची. चंदगड यायच्या अगोदर साधारण १० किमी वर वळकुळी नावाचे गाव आहे. इथे उतरुन डाव्या हाताचा रस्ता पकडायचा आणि गंधर्वगडवर पोहोचायचे. वळकुळी ते गंधर्वगड ही साधारण अर्ध्या तासाची चाल आहे. गडाच्या पायथ्याशी आणि गडातील वस्तीलासुद्धा गंधर्वगड म्हणतात. २) स्वत:चे वाहन असल्यास बेळगाव - शिनोळी मार्गे नागनवाडी गाठायची. नागनवाडी गावातून २० मिनिटांच्या अंतरावर वाळकुळी गाव आहे. गंधर्वगडावर थेट गाडी रस्ता गेला असल्याने स्वत:ची गाडी असल्यास थेट गडावर जाता येते. | |||
| राहाण्याची सोय : | |||
| गडावर निवासाची व्यवस्था आहे. | |||
| जेवणाची सोय : | |||
| गडावर जेवणाची सोय नाही, आपण स्वत: करावी. | |||
| पाण्याची सोय : | |||
| गडावरील विहिरीत पिण्यायोग्य पाणी आहे. | |||
| श्रेणी: Easy | अचलपूरचा किल्ला (Achalpur Fort) | अग्वाडा (Aguada) | अजिंठा (Ajintha Fort) | अजिंठा सराई (Ajintha Sarai) |
| अकलूजचा किल्ला (Akluj Fort) | अंमळनेर (Amalner) | आंबोळगड (Ambolgad) | अमरावतीचा किल्ला (Amravati Fort) |
| अनंतपूर किल्ला (Anantapura Fort) | अर्नाळा (Arnala) | औसा (Ausa) | आवाडे कोट (Awade Kot) |
| बहादरपूर (Bahadarpur Fort) | बहादूरगड (पेडगावचा किल्ला) (Bahadurgad (Pedgaon Fort)) | बहादूरवाडी गड (Bahadurwadi gad) | बाळापूर किल्ला (Balapur Fort) |
| बल्लाळगड (Ballalgad) | बांदा किल्ला (Banda Fort) | बांद्रयाचा किल्ला (Bandra Fort) | बेलापूरचा किल्ला (Belapur Fort) |
| बेळगावचा किल्ला (Belgaum Fort) | भगवंतगड (Bhagwantgad) | भांगसी गड (भांगसाई गड) (Bhangsigad(Bhangsi mata gad)) | भरतगड (Bharatgad) |
| भवानगड (Bhavangad) | चाकणचा किल्ला (Chakan Fort) | चापोरा किल्ला (Chapora Fort) | कुलाबा किल्ला (Colaba) |
| डफळापूर गढी (Daflapur Fort) | डहाणू किल्ला (Dahanu Fort) | दांडा किल्ला (Danda Fort) | दासगावचा किल्ला (Dasgaon Fort) |
| दौलतमंगळ (Daulatmangal) | देवगडचा किल्ला (Devgad Fort) | धामणगाव गढी (Dhamangaon Gadhi) | धारावी किल्ला (Dharavi Fort) |
| धर्मापूरी (Dharmapuri) | धारूर (Dharur) | धोत्रीचा किल्ला (गढी) (Dhotri Fort (Gadhi)) | डुबेरगड(डुबेरा) (Dubergad(Dubera)) |
| दुर्गाडी किल्ला (Durgadi Fort) | डच वखार (वेंगुर्ला कोट) (Dutch Warehouse( Vengurla Fort)) | फर्दापूर सराई (Fardapur Sarai) | फत्तेगड / फतेदुर्ग (Fattegad) |
| गाविलगड (Gavilgad) | गोवा किल्ला (Goa Fort) | हिराकोट (Hirakot) | इंदुरीचा किल्ला (गढी) (Induri Fort (Gadhi)) |
| जयगड (Jaigad) | जामगावचा किल्ला (Jamgaon Fort) | जंजिरा (Janjira) | काकती किल्ला (Kakati Fort) |
| काळाकिल्ला (Kala Killa) | कांबे कोट (Kambe Kot) | कंधार (Kandhar) | करमाळा (Karmala Fort) |
| केळवे किल्ला (Kelve Fort) | खारबाव कोट (Kharbao kot) | खर्डा (Kharda) | खारेपाटण (Kharepatan fort) |
| खुबलढा किल्ला (थळचा किल्ला) (Khubladha Fort (Thal Fort)) | कोटकामते (Kotkamate) | लहुगड (Lahugad) | लोंझा (Lonza) |
| माचणूर (Machnur) | मढचा किल्ला(वर्सोवा किल्ला) (Madh Fort (Varsova Fort)) | माढा गढी/किल्ला (Madha Fort) | महादेवगड (Mahadevgad) |
| माहीमचा किल्ला (Mahim Fort) | माहीम किल्ला (केळवेमाहीम) (Mahim Fort ( Kelve - Mahim)) | मालेगावचा किल्ला (Malegaon Fort) | मांडवी कोट (Mandvi Kot) |
| मंगळवेढा (Mangalwedha) | मोहोळ गढी/किल्ला (Mohol Fort) | मोटी दमण किल्ला (Moti Daman Fort) | नगरचा किल्ला (Nagar Fort) |
| नगरधन (Nagardhan) | नागलाबंदर किल्ला (Nagla bunder Fort) | नळदुर्ग (Naldurg) | नांदेडचा किल्ला (नंदगिरी किल्ला) (Nanded Fort (Nadgiri)) |
| नांदरुखी कोट (Nandrukhi Kot) | नानी दमण किल्ला (सेंट जेरोम फ़ोर्ट) (Nani Daman Fort (St.Jerome Fort)) | नारायणगड (आंबोली) (Narayangad(Amboli)) | नरनाळा (Narnala) |
| नस्तनपूरची गढी (Nastanpur) | निवतीचा किल्ला (Nivati Fort) | पाचाड कोट (Pachad Fort) | पाच्छापूर किल्ला (Pachhapur Fort) |
| पालचा किल्ला (Pal Fort) | पळशीचा किल्ला (Palashi Fort) | पालगड (Palgad) | पन्हाळगड (Panhalgad) |
| परांडा (Paranda) | पारडी किल्ला (Pardi Fort) | पारोळा (Parola) | पिलीवचा किल्ला (Piliv Fort) |
| पिंपळास कोट (Pimplas Kot) | प्रतापगड (Pratapgad) | पूर्णगड (Purnagad) | ऱाजापूरची वखार (Rajapur Fort (British warehouse)) |
| राजहंसगड (येळ्ळूरचा किल्ला) (Rajhansgad (Yellur Fort)) | राजकोट (Rajkot) | रामदुर्ग (Ramdurg) | रसलपूरचा किल्ला (सराई) (Rasalpur Sarai (Fort)) |
| रेवदंडा (Revdanda) | रिवा किल्ला (Riwa Fort) | सामराजगड (Samrajgad) | सर्जेकोट (रायगड) (Sarjekot (Alibaug)) |
| सर्जेकोट (मालवण) (Sarjekot(Malvan)) | साटवलीचा किल्ला (Satavali Fort) | शिवडीचा किल्ला (Sewri Fort) | शिरगावचा किल्ला (Shirgaon) |
| शिवथरघळ (Shivtharghal) | सिंधुदुर्ग (Sindhudurg) | सिंदखेडराजा (Sindkhed Raja) | सायनचा किल्ला(शीव किल्ला) (Sion Fort) |
| सिताबर्डी किल्ला (Sitabuldi fort(Sitabardi Fort)) | सोलापूरचा भुईकोट (Solapur Fort) | सोनगिरी (नाशिक) (Songir (Nashik)) | सुभानमंगळ (Subhan Mangal) |
| सुधागड (Sudhagad) | सुलतान गढी (Sulatan Gadhi) | तारापुर किल्ला (Tarapur Fort) | तेरेखोलचा किल्ला (Terekhol Fort) |
| उदगीर (Udgir) | वज्रगड(वसई) (Vajragad (Vasai)) | वसई (Vasai) | वेहेळे कोट (Vehele Kot) |
| विजयदुर्ग (Vijaydurg) | वरळीचा किल्ला (Worli Fort) | यशवंतगड (रेडीचा किल्ला) (Yashawantgad (Redi Fort)) | यशवंतगड(नाटे) (Yashwantgad(Nate)) |
| यावल (निंबाळकर किल्ला) (Yawal Fort (Nimbalkar Fort)) | |||
