मुख्य डोंगर रांगेपासून सुट्या असलेल्या या डोंगरावर किल्ला टेहळाणीसाठी बांधलेला होता.
|
|
पायर्‍यांमार्गे गडावर गेल्यास आपण गडाच्या पश्चिम सोंडेवर असलेल्या बुरुजावर पोहोचतो. गडाच्या डोंगराला पश्चिम, दक्षिण आणि ईशान्य अशा तीन दिशेला तीन सोंडा पसरालेल्या आहेत. येडे मच्छिंद्रगड गावातील पायाऱ्यांच्या मार्गने गडावर येताना गडाच्या पश्चिम बुरुजाच्या खालून आपण गडावर येतो, तर बेरडमाची गावातून येतांना ईशान्य दिशेला असलेल्या बुरुजाजवळून आपण गडावर जातो.
गडाच्या पश्चिम बुरुज आणि बाजूची तटबंदी नव्याने बांधून त्यावर सिमेंटचा घुमट बांधून त्याला सुशोभित केलेले आहे. येथून पुढे पायर्‍यांच्या मार्गाने गडाच्या सर्वोच्च माथ्यावर पोहोचल्यावर गहीनीनाथांचे मंदिर आहे. थोडे खाली उतरुन गेल्यावर समोरच मच्छिन्द्रनाथांचे मंदिर भव्य मंदिर आहे. मंदिर परिसरात तुटलेल्या तोफ़ा विखुरलेल्या आहेत, तर दोन चांगल्या अवस्थेतल्या तोफ़ा मंदिराच्या प्रवेशव्दाराजवळ लाकडी गाड्यावर ठेवलेल्या आहेत. मंदिर परिसरात असलेल्या झाडाचा पार बांधतांना त्यामध्ये शिलालेख कोरलेला दगड बसवलेले आहे. मंदिरात मच्छिन्द्रनाथांची मुर्ती आहे. गर्भगृहाच्या दरवाजावर लावलेल्या संगमरवरी पाटीवर " हे मंदिर इसवीसन १९३१ ते ३६ या काळात लवणमाची आणि बेरडमाची गावातल्या लोकांनी ९२५१/- रुपये खर्च करुन आणि अंगमेहनतीने बांधले आहे", असे कोरलेले आहे. मंदिराच्या मागे म्हसोबाचे मंदिर आहे. जुन्या मंदिराचे दगडी अवशेष आणि वीरगळाचे अवशेष परिसरात विखूरलेले आहेत.
मंदिर उंचवट्यावर असून त्याच्या भोवती तटबंदी बांधलेली आहे. तटबंदीत असलेल्या पायर्‍या उतरुन खाली आल्यावर आपण गडावर येणार्‍या रस्त्यावर येतो. समोरच चोखा मेळा यांचे मंदिर आहे रस्ता ओलांडून मंदिरात जाता येते . मंदिराच्या द्वारपट्टीवर नृत्य गणेश प्रतिमा कोरलेली आहे. मंदिर पाहून उजव्या हाताला गडमाथ्याकडे चालत गेल्यावर गहिनीनाथ मंदिराच्या खालच्या बाजूला रस्त्याला लागून पाण्याचे "मच्छिंद्र टाक" आहे. यातील पाणी पिण्यायोग्य आहे .
हे टाक बघून पुन्हा मंदिराच्या पायर्‍यांपाशी येऊन तटबंदी जवळून जाणार्‍या पायवाटेने मंदिराच्या मागच्या बाजूला गेल्यावर पायवाटेच्या उजव्या बाजूला कातळात खोदलेली एक कोरडी विहिर आहे. तर डाव्या बाजूला चुन्याचा घाणा आहे. हे दोन्ही अवशेष पाहून पुन्हा रस्त्यावर येऊन गावाच्या दिशेला २ मिनिटे उतरुन गेल्यावर डाव्या बाजूला रस्त्याच्या कडेला दोन समाध्या आहेत. त्यातील एक समाधी किल्लेदाराची आहे असे सांगितले जाते.
समाध्यांच्या मागच्या बाजूला दक्षिण टोकावरील बुरुज आहे. या बुरुजावर सिमेंटची छत्री बांधलेली आहे. बुरुजाच्या तळाला दुहेरी बुरुजाप्रमाणे बांधकाम करुन मजबुती आणलेली आहे. दक्षिण दिशेला उतरणार्‍या डोंगर सोंडेवर हा बुरुज बांधलेला आहे. या बुरुजावरुन दुरवरचा प्रदेश दिसतो. तळाला येडे मच्छिंद्र गाव त्यामागे दुरवर कृष्णा नदीचे पात्र दिसते. गडावरुन सदाशिवगड आणि विलासगड दिसतात.
बुरुजावरुन पुन्हा रस्त्यावर येऊन मंदिराकडे न जाता रस्त्याने सरळ चालत गेल्यावर भगवा झेंडा लावलेला बुरुज दिसतो. या बुरुजाकडे जातांना एक मंदिर आहे. त्यात मच्छिंद्रनाथांच्या दगडात कोरलेल्या पादूका आहेत . येथे बेरडमाची गावातून येणार्‍या पायर्‍या रस्त्याला येईन मिळतात. १०-२० पायर्‍या उतरुन पायवाटेने ईशान्य टोकावरील बुरुजावर जाता येते. हा बुरुज पूर्ण ढासळलेला आहे. बुरुजावर झेंडा लावलेला आहे. बुरुज पाहून परत पायर्‍यांपाशी येऊन बेरडमाची गावाकडे उतरताना डोंगराच्या अर्ध्या उंचीवर पायर्‍यांच्या उजव्या बाजुला किल्ल्याच्या उध्वस्त दरवाजाचे आणि त्याच्या बाजूला असलेल्या बुरुज व तटबंदीचे अवशेष पाहायला मिळतात. पुन्हा पायर्‍यांच्या वाटेवर येऊन थोडे खाली उतरल्यावर एक वाट डावीकडे दत्त मंदिराकडे जाते. दत्त मंदिराजवळ "केशव टाक" आहे. या टाक्यातील पाणी पिण्यायोग्य आहे. दत्त मंदिर आणि टाक पाहून पुन्हा किल्ल्यावर आल्यावर आपली गडफ़ेरी पूर्ण होते. किल्ला पाहाण्यासाठी एक तास लागतो.
अ) कराड - पळूस रस्त्याने कराडपासून १७ किलोमीटर अंतरावर येडे मच्छिंद्रगड गाव आहे. गावातून पायाऱ्यांच्या मार्गाने पाऊण ते एक तासात गडावर जाता येते . गडावर जाणार्‍या रस्त्याने थेट गाडी घेऊन गडावर जाता येते.
ब) मुंबई - बंगलोर महामार्गावरुन कराड - वाठार - रेठरे मार्गे येडे मच्छिंद्रगड गाव २३ किलोमीटर अंतरावर आहे. गावातून पायाऱ्यांच्या मार्गाने पाऊण ते एक तासात गडावर जाता येते . गडावर जाणार्‍या रस्त्याने थेट गाडी घेऊन गडावर जाता येते.
२) बेरडमाची मार्गे :-
क) मुंबई - बंगलोर महामार्गावरुन कराड - वाठार - रेठरे - येडे मच्छिंद्रगड मार्गे - बेरडमाची गाव २६ किलोमीटर अंतरावर आहे. गावातून पायाऱ्यांच्या मार्गाने एक ते दिड तासात गडावर जाता येते .
ड) इस्लामपूर - बेल्हे मार्गे बेरडमाची गाव १५ किलोमीटर अंतरावर आहे. गावातून पायाऱ्यांच्या मार्गाने एक ते दिड तासात गडावर जाता येते .