 |
| Sion Fort |
|
| मुळाक्षरानुसार | डोंगररांगेनुसार | जिल्ह्यानुसार | प्रकारानुसार | श्रेणीनुसार | |
| सायनचा किल्ला(शीव किल्ला) (Sion Fort) | किल्ल्याची ऊंची : 190 | ||
| किल्ल्याचा प्रकार : गिरीदुर्ग | डोंगररांग: डोंगररांग नाही | ||
| जिल्हा : मुंबई | श्रेणी : सोपी | ||
माहीम खाडीच्या पूर्वेकडील मुखावरील टेकडीवर इंग्रजांनी शीवचा किल्ला बांधला. इंग्रजांच्या ताब्यातील मुंबई बेट व पोर्तुगिजांच्या ताब्यातील साष्टी बेट यांच्या सीमेवर(शीवेवर) हा किल्ला १६७० मध्ये जेरॉल्ड ऑगियरने बांधला. इंग्रजांनी मुंबई बेटांच्या उत्तरेकडे काळा किल्ला, रिवा किल्ला व सायनचा किल्ला, हे नवीन किल्ले बांधून मजबूत संरक्षण फळी उभी केली. वसईच्या विजयानंतर पोर्तुगिजांकडून साष्टी बेट मराठ्यांच्या ताब्यात गेली. त्यावेळी ह्या किल्ल्यांना संरक्षणाच्या दृष्टीने अधिक महत्व आले.
|
|||
|
|||
| पहाण्याची ठिकाणे : | |||
| सायन किल्ल्याच्या पायथ्याशी जवाहरलाल नेहरु उद्यान आहे. जवळच भारतीय पुरातत्व विभागाचे कार्यालय आहे. तेथे झाडीत २ तोफा पडलेल्या आहेत. कार्यालयाच्या दारातूनच पायर्‍यांचा रस्ता किल्ल्याकडे जातो. शीवच्या किल्ल्याचे तटबुरुज, ब्रिटीश कार्यालयाचे अवशेष, दारुकोठाराची खोली व चौकोनी आकाराचा मोठा हौद असे अवशेष अजून तग धरुन आहेत. किल्ल्याच्या मध्यभागी असलेल्या बुरुजावरुन माहीमची खाडी व आजुबाजूच्या विस्तृत प्रदेशाचे दृश्य दिसते. ह्या किल्ल्याचा उपयोग मुख्यत्वे टेहळणी साठी व माहीम खाडी मार्गे होणार्‍या जलवाहतुकीवर नजर ठेवण्यासाठी केला जात असे. | |||
| पोहोचण्याच्या वाटा : | |||
| मध्य रेल्वेच्या सायन स्थानकाच्या पूर्व बाजूस उतरुन डाव्या हाताच्या फूटपाथने ३ मिनिटे चालल्यावर पूर्वद्रुतगती महामार्ग येतो. हा महामार्ग ओलांडल्यावर दुतर्फा पुरातन वृक्ष उभे असलेला रस्ता लागतो. ह्या रस्त्याने २ मिनिटातच आपण किल्ल्याच्या पायथ्याशी पोहोचतो. | |||
| प्रकार: Hill forts | आड (Aad) | आमनेर (Aamner) | अचला (Achala) | अग्वाडा (Aguada) |
| अहिवंत (Ahivant) | अजिंक्यतारा (Ajinkyatara) | अजमेरा (Ajmera) | आजोबा (आजा पर्वत) (Ajoba) |
| अलंग (Alang) | अंबागड (Ambagad) | अणघई (Anghai) | अंजनेरी (Anjaneri) |
| अंकाई(अणकाई) (Ankai) | अंतुर (Antoor) | अर्जूनगड (Arjungad) | आसावा (Asawa) |
| अशेरीगड (Asherigad) | औंढा (अवंध) (Aundha) | औसा (Ausa) | अवचितगड (Avchitgad) |
| बहुला (Bahula) | बाळापूर किल्ला (Balapur Fort) | बल्लाळगड (Ballalgad) | बळवंतगड (Balwantgad) |
| बांदा किल्ला (Banda Fort) | बाणकोट (Bankot) | बारवाई (Barvai) | भगवंतगड (Bhagwantgad) |
| भैरवगड (सातारा) (Bhairavgad (Satara)) | भैरवगड(कोथळे) (Bhairavgad(kothale)) | भैरवगड (मोरोशी) (Bhairavgad(Moroshi)) | भैरवगड(शिरपुंजे) (Bhairavgad(Shirpunje)) |
| भामेर (Bhamer) | भंडारदुर्ग/भांडारदुर्ग (Bhandardurg) | भांगसी गड (भांगसाई गड) (Bhangsigad(Bhangsi mata gad)) | भरतगड (Bharatgad) |
| भास्करगड (बसगड) (Bhaskargad) | भवानगड (Bhavangad) | भवानीगड (Bhavanigad) | भिलाई (Bhilai Fort) |
| भीमाशंकर (Bhimashankar) | भिवागड (Bhivagad) | भिवगड / भिमगड (Bhivgad(Bhimgad)) | भोरगिरी (Bhorgiri) |
| भोरवाडीचा किल्ला (Bhorwadi Fort) | भुदरगड (Bhudargad) | भूपाळगड (बाणूर गड) (Bhupalgad (Banurgad)) | भूपतगड (Bhupatgad) |
| भूषणगड (Bhushangad) | बिरवाडी (Birwadi) | बिष्टा (Bishta) | बितनगड (Bitangad) |
| चांभारगड (Chambhargad) | चंदन वंदन (Chandan-vandan) | चंदेरी (Chanderi) | चंद्रगड ते आर्थरसीट रेंज ट्रेक (Chandragad to Arthur seat) |
| चंद्रगड(ढवळगड) (Chandragad(Dhavalgad)) | चांदवड (Chandwad) | चापोरा किल्ला (Chapora Fort) | चौगावचा किल्ला (Chaugaon Fort) |
| चौल्हेर (Chaulher) | चावंड (Chavand) | दार्‍या घाट (Darya Ghat) | दासगावचा किल्ला (Dasgaon Fort) |
| दातेगड (Dategad) | दौलतमंगळ (Daulatmangal) | देहेरगड (भोरगड) (Dehergad (Bhorgad)) | डेरमाळ (Dermal) |
| देवगिरी (दौलताबाद) (Devgiri (Daulatabad)) | ढाक बहिरी (Dhak-Bahiri) | धाकोबा (Dhakoba) | धारावी किल्ला (Dharavi Fort) |
| धर्मापूरी (Dharmapuri) | धारूर (Dharur) | धोडप (Dhodap) | धोत्रीचा किल्ला (गढी) (Dhotri Fort (Gadhi)) |
| द्रोणागिरी (Dronagiri) | डुबेरगड(डुबेरा) (Dubergad(Dubera)) | दुंधा किल्ला (Dundha) | दुर्ग (Durg) |
| फिरंगकोट (Firang kot) | गडगडा (घरगड) (Gadgada (Ghargad)) | गगनगड (Gagangad) | किल्ले गाळणा (Galna) |
| गंभीरगड (Gambhirgad) | गंधर्वगड (Gandharvgad) | गाविलगड (Gavilgad) | घनगड (Ghangad) |
| घारापुरी (Gharapuri) | घोडबंदरचा किल्ला (Ghodbunder Fort) | घोसाळगड (Ghosalgad) | घोटवडा किल्ला (गोतारा किल्ला) (Ghotawada Fort (Gotara)) |
| गोपाळगड (Gopalgad) | गोरखगड (Gorakhgad) | गोरखगड(मनमाड) (Gorakhgad(Manmad)) | गोवळकोट (Gowalkot) |
| गुणवंतगड (Gunawantgad) | हडसर (Hadsar) | हनुमंतगड (निमगिरी) (Hanumantgad(Nimgiri)) | हनुमंतगड (Hanumantgad(Sindhudurg)) |
| हरगड (Hargad) | हरिहर (Harihar) | हरिश्चंद्रगड (Harishchandragad) | हातगड (Hatgad) |
| हटकेश्वर ते लेण्याद्री (Hatkeshwar to Lenyadri) | होन्नुर किल्ला (Honnur Fort) | इंद्रगड (Indragad) | इंद्राई (Indrai) |
| ईरशाळ (Irshalgad) | जंगली जयगड (Jangli Jaigad) | जंजाळा (वैशागड) (Janjala (Vaishagad)) | जवळ्या (Jawlya) |
| जीवधन (Jivdhan) | जुना पन्हाळा किल्ला (Juna Panhala) | कैलासगड (Kailasgad) | काकती किल्ला (Kakati Fort) |
| कलाडगड (Kaladgad) | कलानिधीगड (कलानंदीगड) (kalanidhigad (kalanandigad)) | काळदुर्ग (Kaldurg) | कळसूबाई (Kalsubai) |
| कल्याणगड (नांदगिरी) (Kalyangad(Nandgiri)) | कमळगड (Kamalgad) | कामणदुर्ग (Kamandurg) | कांचन (Kanchan) |
| कन्हेरगड(चाळीसगाव) (Kanhergad(Chalisgaon)) | कण्हेरगड (Kanhergad(Nashik)) | कंक्राळा (Kankrala) | कर्‍हा (Karha) |
| कर्नाळा (Karnala) | कात्रा (Katra) | कावनई (Kavnai) | केंजळगड (Kenjalgad) |
| खैराई किल्ला (Khairai) | खारबाव कोट (Kharbao kot) | खारेपाटण (Kharepatan fort) | कोहोजगड (Kohoj) |
| कोकणदिवा (Kokandiva) | कोळदुर्ग (Koldurg) | कोळकेवाडी दूर्ग (Kolkewadi) | कोंढवी (Kondhavi) |
| कोरीगड (कोराईगड) (Korigad) | कोर्लई (Korlai) | कुलंग (Kulang) | कुंजरगड (कोंबडगड) (Kunjargad(Kombadgad)) |
| कुर्डुगड (विश्रामगड) (Kurdugad) | लहुगड (Lahugad) | लळिंग (Laling) | लिंगाणा (Lingana) |
| लोहगड (Lohgad) | लोंझा (Lonza) | मच्छिंद्रगड (Machindragad) | मदनगड (Madangad) |
| मदगड (Madgad) | मधुमकरंदगड (Madhu makarandgad) | महादेवगड (Mahadevgad) | महिमानगड (Mahimangad) |
| महिमतगड (Mahimatgad) | महिपालगड (Mahipalgad) | महिपतगड (Mahipatgad) | माहुली (Mahuli) |
| माहूर (Mahurgad) | मैलगड (महलगड) (Mailgad (Mahalgad)) | मलंगगड (Malanggad) | मल्हारगड (सोनोरी) (Malhargad) |
| मंडणगड (Mandangad) | मानगड (Mangad) | मंगळगड (Mangalgad) | मांगी - तुंगी (Mangi-Tungi) |
| माणिकदूर्ग (Manikdurg) | माणिकगड (Manikgad) | मणिकपूंज (Manikpunj) | मांजरसुभा (Manjarsubha Fort) |
| मनोहर-मनसंतोष गड (Manohar-Mansantoshgad) | मार्कंड्या (Markandeya) | मिरगड (मिरा डोंगर / सोनगिर) (Mirgad(Songir)) | मोहनदर (शिडका) किल्ला (Mohandar(Shidaka)) |
| मोहनगड (Mohangad) | मोरागड (Moragad) | मोरधन (Mordhan) | मोरगिरी (Morgiri) |
| मृगगड (Mrugagad) | मुल्हेर (Mulher) | नागलाबंदर किल्ला (Nagla bunder Fort) | नाणेघाट (Naneghat) |
| नारायणगड (Narayangad) | नारायणगड (आंबोली) (Narayangad(Amboli)) | नरनाळा (Narnala) | न्हावीगड (Nhavigad) |
| निमगिरी (Nimgiri) | निवतीचा किल्ला (Nivati Fort) | पाबरगड (Pabargad) | पाच्छापूर किल्ला (Pachhapur Fort) |
| पदरगड (Padargad) | पालचा किल्ला (Pal Fort) | पालगड (Palgad) | पांडवगड (Pandavgad) |
| पन्हाळेदुर्ग (पन्हाळघर किल्ला) (Panhaledurg) | पन्हाळेकाजी (प्रणालक दुर्ग) (Panhalekaji Fort) | पन्हाळगड (Panhalgad) | पारडी किल्ला (Pardi Fort) |
| पारगड (Pargad) | पारनेरा किल्ला (Parnera Fort) | पर्वतगड (Parvatgad) | पाटेश्वर (Pateshwar) |
| पट्टागड (Patta) | पावनगड (Pawangad) | पेब (विकटगड) (Peb) | पेडका (Pedka) |
| पेमगिरी(शहागड) (Pemgiri(Shahagad)) | पेठ / कोथळीगड (Peth (Kothaligad)) | पिलीवचा किल्ला (Piliv Fort) | पिंपळा (Pimpla) |
| पिंपळास कोट (Pimplas Kot) | पिसोळ किल्ला (Pisol) | प्लस व्हॅली ट्रेक (Plus Valley) | प्रबळगड (Prabalgad) |
| प्रचितगड (Prachitgad) | प्रतापगड (Pratapgad) | प्रेमगिरी (Premgiri) | पुरंदर (Purandar) |
| रायगड (Raigad) | रायकोट (Raikot) | रायरेश्वर (Raireshwar) | ऱाजापूरची वखार (Rajapur Fort (British warehouse)) |
| राजदेहेर (ढेरी) (Rajdeher) | राजधेर (Rajdher) | राजगड (Rajgad) | राजहंसगड (येळ्ळूरचा किल्ला) (Rajhansgad (Yellur Fort)) |
| राजमाची (Rajmachi) | रामदरणे (Ramdarne) | रामदुर्ग (Ramdurg) | रामगड (Ramgad) |
| रामशेज (Ramshej) | रामटेक (Ramtek) | रांगणा (Rangana) | रांजणगिरी (Ranjangiri) |
| रसाळगड (Rasalgad) | रतनगड (Ratangad) | रतनगड(रत्नदुर्ग) (Ratangad(Ratnadurg)) | रत्नदुर्ग ( भगवतीचा किल्ला ) (Ratnadurg) |
| रवळ्या (Rawlya) | रिवा किल्ला (Riwa Fort) | रोहीडा (Rohida) | रोहिलगड (Rohilgad) |
| सडा किल्ला (Sada Fort) | सदानंदगड (Sadanandgad) | सदाशिवगड (Sadashivgad) | सागरगड (खेडदूर्ग) (Sagargad) |
| सज्जनगड (Sajjangad) | साल्हेर (Salher) | सालोटा (Salota) | सामानगड (Samangad) |
| सामराजगड (Samrajgad) | सांदण व्हॅली व करोली घाट (Sandan Valley - Karoli Ghat) | सांकशीचा किल्ला (Sankshi) | संतोषगड (Santoshgad) |
| सप्तश्रुंगी (Saptashrungi) | सरसगड (Sarasgad) | सेगवा किल्ला (Segawa) | शिवडीचा किल्ला (Sewri Fort) |
| शिवगड (Shivgad) | शिवनेरी (Shivneri) | शिवथरघळ (Shivtharghal) | सिध्दगड ( मालवण ) (Siddhagad (Malvan)) |
| सिध्दगड (Sidhhagad) | सिंदोळा (Sindola) | सिंहगड (Sinhagad) | सायनचा किल्ला(शीव किल्ला) (Sion Fort) |
| सिताबर्डी किल्ला (Sitabuldi fort(Sitabardi Fort)) | सोंडाई (Sondai) | सोनगड (Songad) | सोनगिर (धुळे) (Songir (Dhule)) |
| सोनगिरी (कर्जत जवळ) (Songir (Karjat)) | सोनगिरी (नाशिक) (Songir (Nashik)) | सुधागड (Sudhagad) | सुमारगड (Sumargad) |
| सुरगड (Surgad) | सुतोंडा (नायगावचा किल्ला) (Sutonda(Naigaon Fort)) | ताहुली (Tahuli) | तैलबैला (Tailbaila) |
| टकमक गड (Takmak) | तळगड (Talgad) | तांदुळवाडी (Tandulwadi) | टंकाई (टणकाई) (Tankai) |
| तेरेखोलचा किल्ला (Terekhol Fort) | थाळनेर (Thalner) | तिकोना (Tikona) | तोरणा (Torna) |
| त्रिंबकगड (ब्रम्हगिरी) (Trimbakgad) | त्रिंगलवाडी (Tringalwadi) | तुंग (Tung) | तुंगी (कर्जत) (Tungi (Karjat)) |
| उदगीर (Udgir) | उंबरखिंड (Umberkhind) | वैराटगड (Vairatgad) | वज्रगड(वसई) (Vajragad (Vasai)) |
| वल्लभगड (हरगापूरचा किल्ला) (Vallabhgad(Hargapur)) | वर्धनगड (Vardhangad) | वारुगड (Varugad) | वसंतगड (Vasantgad) |
| वासोटा (Vasota) | वेताळगड (Vetalgad) | वेताळवाडी गड (Vetalwadi gad) | विजयगड (Vijaygad) |
| विलासगड (Vilasgad (Mallikarjun)) | विसापूर (Visapur) | विशाळगड (Vishalgad) | वाघेरा किल्ला (Waghera) |
| वारी भैरवगड (Wari Bhairavgad) | यशवंतगड (रेडीचा किल्ला) (Yashawantgad (Redi Fort)) | यशवंतगड(नाटे) (Yashwantgad(Nate)) | |