मुळाक्षरानुसार | डोंगररांगेनुसार | जिल्ह्यानुसार | प्रकारानुसार | श्रेणीनुसार | |
काळाकिल्ला (Kala Killa) | किल्ल्याची ऊंची :  0 | ||
किल्ल्याचा प्रकार : भुई किल्ले | डोंगररांग: डोंगररांग नाही | ||
जिल्हा : मुंबई | श्रेणी : सोपी | ||
आजची एकसंध दिसणारी मुंबई ही पूर्वी सात बेटांचा समुह होती. ही बेटे ब्रिटीशांच्या ताब्यात आल्यावर त्यांनी आपले पारंपारीक शत्रु सिध्दी, मराठे, पोर्तुगिज ह्यांच्या पासून मुंबईचे रक्षण करण्यासाठी मोक्याच्या जागी किल्ले बांधले. त्यापैकी मिठी नदीवर धारावी येथे बांधलेल्या किल्ल्याला स्थानिक लोक ‘‘काळ किल्ला‘‘ म्हणून ओळखतात.
|
|||
|
|||
इतिहास : | |||
इ.स १७३७ मध्ये मुंबईचे गव्हर्नर गेराल्ड ऑन्जीअर () ह्याने मिठी नदी काठी किल्ला बांधला. या किल्ल्याचा उपयोग मुख्यत्वे पोर्तुगिजांच्या ‘‘सालशेत बेटावर‘‘ आणि मिठी नदीवर नजर ठेवण्यासाठी केला गेला. हा किल्ला काळ्या दगडात बांधला गेला असल्यामुळे स्थानिक लोकांमध्ये "काळा किल्ला" ह्या नावाने ओळखला जातो. माहीम किल्ला, काळा किल्ला, रिवा किल्ला, सायनचा किल्ला या चार एका रांगेत असलेल्या किल्ल्यांमुळे मुंबी बेटाची उत्तर बाजू संरक्षणाच्या दृष्टीने मजबूत झाली होती. |
|||
पहाण्याची ठिकाणे : | |||
सदर किल्ला जगप्रसिध्द धारावी झोपडपट्टीत असल्यामुळे सर्व बाजूंनी अतिक्रमणाने वेढलेला आहे. आता अस्तित्वात असलेल्या अवशेषात प्रथम दर्शनी काळ्या दगडात बांधलेली किल्ल्याची भिंत व त्यावरील किल्ला १७३७ साली बांधल्याची दगडात कोरलेला शिलालेख दिसतो. किल्ल्याच्या आत जाण्यासाठी ८ फुट भिंत चढून जावी लागते. किल्ल्याचा आतील भाग कचर्याने भरलेला आहे. त्यातून प्रवेशद्वार, जीना व फांजी यांचे अवशेष दिसतात. | |||
पोहोचण्याच्या वाटा : | |||
काळा किल्ला मध्य रेल्वेच्या सायन स्टेशनच्या पश्चिमेस आहे. सायन स्टेशनच्या पश्चिमेस सायन-बांद्रा लिंक रोडवरुन साधारण १० मिनीटे चालल्यावर, ओ.एन.जी.सी.बिल्डींगच्या अलिकडे उजव्या हातास काळाकिल्ला गल्ली लागते. या गल्लीच्या टोकाला किल्ला आहे. किल्ल्यात जाण्यासाठी वाट नाही. ८ फुट भिंत चढून जावी लागते. | |||
सूचना : | |||
काळा किल्ला, रिवा किल्ला, सायनचा किल्ला हे तीनही किल्ले सायन मध्ये आहेत.हे तीनही किल्ले अर्ध्या दिवसात पाहून होतात. स्व:तचे वाहान असल्यास एका दिवसात या तीन किल्ल्यांबरोबर शिवडीचा किल्ला, वरळीचा किल्ला, माहिमचा किल्ला, व बांद्र्याचा किल्ला हे किल्ले पाहाता येतात. मुंबईच्या इतर किल्ल्यांची माहिती साईट्वर दिलेली आहे. |
डोंगररांग: None | आड (Aad) | आमनेर (Aamner) | अचलपूरचा किल्ला (Achalpur Fort) | अग्वाडा (Aguada) |
अजिंठा (Ajintha Fort) | अजिंठा सराई (Ajintha Sarai) | अकलूजचा किल्ला (Akluj Fort) | अंमळनेर (Amalner) |
आंबोळगड (Ambolgad) | अमरावतीचा किल्ला (Amravati Fort) | अनंतपूर किल्ला (Anantapura Fort) | अर्जूनगड (Arjungad) |
अर्नाळा (Arnala) | आवाडे कोट (Awade Kot) | बहादरपूर (Bahadarpur Fort) | बहादूरगड (पेडगावचा किल्ला) (Bahadurgad (Pedgaon Fort)) |
बहादूरवाडी गड (Bahadurwadi gad) | बाळापूर किल्ला (Balapur Fort) | बांदा किल्ला (Banda Fort) | बांद्रयाचा किल्ला (Bandra Fort) |
बाणकोट (Bankot) | बेलापूरचा किल्ला (Belapur Fort) | बेळगावचा किल्ला (Belgaum Fort) | भवानगड (Bhavangad) |
भोरवाडीचा किल्ला (Bhorwadi Fort) | भुदरगड (Bhudargad) | भूपाळगड (बाणूर गड) (Bhupalgad (Banurgad)) | भूषणगड (Bhushangad) |
चाकणचा किल्ला (Chakan Fort) | चापोरा किल्ला (Chapora Fort) | कुलाबा किल्ला (Colaba) | डफळापूर गढी (Daflapur Fort) |
डहाणू किल्ला (Dahanu Fort) | दांडा किल्ला (Danda Fort) | दौलतमंगळ (Daulatmangal) | देवगडचा किल्ला (Devgad Fort) |
धामणगाव गढी (Dhamangaon Gadhi) | धारावी किल्ला (Dharavi Fort) | धर्मापूरी (Dharmapuri) | धारूर (Dharur) |
धोत्रीचा किल्ला (गढी) (Dhotri Fort (Gadhi)) | द्रोणागिरी (Dronagiri) | डुबेरगड(डुबेरा) (Dubergad(Dubera)) | दुर्गाडी किल्ला (Durgadi Fort) |
डच वखार (वेंगुर्ला कोट) (Dutch Warehouse( Vengurla Fort)) | फर्दापूर सराई (Fardapur Sarai) | फत्तेगड / फतेदुर्ग (Fattegad) | फिरंगकोट (Firang kot) |
घारापुरी (Gharapuri) | घोडबंदरचा किल्ला (Ghodbunder Fort) | गोवा किल्ला (Goa Fort) | हिराकोट (Hirakot) |
होन्नुर किल्ला (Honnur Fort) | इंद्रगड (Indragad) | इंदुरीचा किल्ला (गढी) (Induri Fort (Gadhi)) | जयगड (Jaigad) |
जामगावचा किल्ला (Jamgaon Fort) | जंजिरा (Janjira) | काकती किल्ला (Kakati Fort) | काळाकिल्ला (Kala Killa) |
कलाडगड (Kaladgad) | कांबे कोट (Kambe Kot) | कनकदुर्ग (Kanakdurg) | कंधार (Kandhar) |
करमाळा (Karmala Fort) | केळवे किल्ला (Kelve Fort) | केळवे पाणकोट (Kelve Pankot) | खांदेरी (Khanderi) |
खारबाव कोट (Kharbao kot) | खर्डा (Kharda) | खारेपाटण (Kharepatan fort) | खुबलढा किल्ला (थळचा किल्ला) (Khubladha Fort (Thal Fort)) |
कोर्लई (Korlai) | कोटकामते (Kotkamate) | मच्छिंद्रगड (Machindragad) | माचणूर (Machnur) |
मढचा किल्ला(वर्सोवा किल्ला) (Madh Fort (Varsova Fort)) | माढा गढी/किल्ला (Madha Fort) | माहीमचा किल्ला (Mahim Fort) | माहीम किल्ला (केळवेमाहीम) (Mahim Fort ( Kelve - Mahim)) |
मालेगावचा किल्ला (Malegaon Fort) | मांडवी कोट (Mandvi Kot) | मंगळवेढा (Mangalwedha) | माणिकगड (Manikgad) |
मोहोळ गढी/किल्ला (Mohol Fort) | मोटी दमण किल्ला (Moti Daman Fort) | नगरचा किल्ला (Nagar Fort) | नगरधन (Nagardhan) |
नागलाबंदर किल्ला (Nagla bunder Fort) | नळदुर्ग (Naldurg) | नांदेडचा किल्ला (नंदगिरी किल्ला) (Nanded Fort (Nadgiri)) | नांदरुखी कोट (Nandrukhi Kot) |
नानी दमण किल्ला (सेंट जेरोम फ़ोर्ट) (Nani Daman Fort (St.Jerome Fort)) | नारायणगड (Narayangad) | नस्तनपूरची गढी (Nastanpur) | पाचाड कोट (Pachad Fort) |
पाच्छापूर किल्ला (Pachhapur Fort) | पद्मदूर्ग (कासा किल्ला) (Padmadurg ( Kasa Killa)) | पद्मगड (मालवण) (Padmagad (Malvan)) | पळशीचा किल्ला (Palashi Fort) |
पालगड (Palgad) | परांडा (Paranda) | पारडी किल्ला (Pardi Fort) | पारनेरा किल्ला (Parnera Fort) |
पारोळा (Parola) | पिलीवचा किल्ला (Piliv Fort) | पिंपळास कोट (Pimplas Kot) | प्रचितगड (Prachitgad) |
पुरंदर (Purandar) | पूर्णगड (Purnagad) | रायकोट (Raikot) | ऱाजापूरची वखार (Rajapur Fort (British warehouse)) |
राजगड (Rajgad) | राजहंसगड (येळ्ळूरचा किल्ला) (Rajhansgad (Yellur Fort)) | राजकोट (Rajkot) | रामदुर्ग (Ramdurg) |
रसलपूरचा किल्ला (सराई) (Rasalpur Sarai (Fort)) | रेवदंडा (Revdanda) | रिवा किल्ला (Riwa Fort) | सदानंदगड (Sadanandgad) |
सागरगड (खेडदूर्ग) (Sagargad) | सामराजगड (Samrajgad) | सरसगड (Sarasgad) | सर्जेकोट (रायगड) (Sarjekot (Alibaug)) |
सर्जेकोट (मालवण) (Sarjekot(Malvan)) | साटवलीचा किल्ला (Satavali Fort) | शिवडीचा किल्ला (Sewri Fort) | शिरगावचा किल्ला (Shirgaon) |
सिंधुदुर्ग (Sindhudurg) | सिंदखेडराजा (Sindkhed Raja) | सायनचा किल्ला(शीव किल्ला) (Sion Fort) | सिताबर्डी किल्ला (Sitabuldi fort(Sitabardi Fort)) |
सोलापूरचा भुईकोट (Solapur Fort) | सुभानमंगळ (Subhan Mangal) | सुलतान गढी (Sulatan Gadhi) | सुरगड (Surgad) |
सूवर्णदूर्ग (Suvarnadurg) | टकमक गड (Takmak) | तारापुर किल्ला (Tarapur Fort) | तेरेखोलचा किल्ला (Terekhol Fort) |
थाळनेर (Thalner) | तोरणा (Torna) | उंदेरी (Underi) | वज्रगड(वसई) (Vajragad (Vasai)) |
वल्लभगड (हरगापूरचा किल्ला) (Vallabhgad(Hargapur)) | वसई (Vasai) | वेहेळे कोट (Vehele Kot) | विजयदुर्ग (Vijaydurg) |
विजयगड (Vijaygad) | वरळीचा किल्ला (Worli Fort) | यशवंतगड (रेडीचा किल्ला) (Yashawantgad (Redi Fort)) | यशवंतगड(नाटे) (Yashwantgad(Nate)) |
यावल (निंबाळकर किल्ला) (Yawal Fort (Nimbalkar Fort)) |