मुळाक्षरानुसार डोंगररांगेनुसार जिल्ह्यानुसार प्रकारानुसार श्रेणीनुसार

फर्दापूर सराई (Fardapur Sarai) किल्ल्याची ऊंची :  0
किल्ल्याचा प्रकार : भुई किल्ले डोंगररांग: डोंगररांग नाही
जिल्हा : छ.संभाजीनगर श्रेणी : सोपी
छ.संभाजीनगर (औरंगाबाद) - अजिंठा - जळगाव रस्त्यावर, अजिंठा लेण्यांजवळ अजिंठा सराई आणि फ़र्दापूर सराई अशा दोन सराया आहेत. सराई म्हणजे व्यापारी, प्रवासी, सैन्यदल यांना तात्पुरती राहाण्यासाठी केलेली सोय. या सरायांना बुरुज , तटबंदी , दरवाजे अशी किल्ल्यासारखी संरक्षणाची सोय केलेली असते.

पहाण्याची ठिकाणे :
छ.संभाजीनगर (औरंगाबाद) - अजिंठा - जळगाव रस्त्यावर, अजिंठा लेण्यांजवळ अजिंठा सराई आणि फ़र्दापूर सराई अशा दोन सराया आहेत. सराई म्हणजे व्यापारी, प्रवासी, सैन्यदल यांना तात्पुरती राहाण्यासाठी केलेली सोय. या सरायांना बुरुज , तटबंदी , दरवाजे अशी किल्ल्यासारखी संरक्षणाची सोय केलेली असते. सराईचाआकार चौकोनीअसून त्याला चार बुरुजआहेत व दोन दरवाजे आहेत. सराईच्या मध्यभागी एक मशिद आहे. प्रत्येक बुरुजाच्या आतून सराईच्या वरील भागात म्हणजे फ़ांजीवर जायची सोय होती. परंतू आता फक्त दक्षिण दरवाजाच्या डाव्या बाजूला असलेल्या बुरुजातून फ़ांजीवर जात येते. याबुरुजाच्या आत असलेल्या एका खोलीत पीर बसवलेला आहे. पूर्वीच्या काळी कदाचित प्रत्येक बुरुजात कोठारे असावीत. फ़ांजीवरून आपल्याला पुर्ण सराईला फेरी मारता येते. तटबंदीच्या दोन्ही बाजूला सध्या अतिक्रमण झालेले आहे.


अजिंठा लेणी, अजिंठा किल्ला, अजिंठा सराई व फर्दापूर सराई एका दिवसात खाजगी वाहनाने सहज पाहाता येतात.
पोहोचण्याच्या वाटा :
छ.संभाजीनगर (औरंगाबाद) - अजिंठा - जळगाव रस्त्यावर अजिंठा लेण्यांपासून साधारण एक कि.मी. अंतरावर फ़र्दापूर सराई आहे. अजिंठ्याहुन जळगावकडे जाताना MTDC चे रिसॉर्ट लागते, येथून पुढे गेल्यावर एक रस्ता डावीकडे वळतो हा रस्ता आपल्याला सराईच्या दक्षिण दरवाज्यपाशी घेऊन येतो. इथे खूण म्हणून मुख्य रस्ता जिथे डावीकडे वळते तिथे एक छोटेखानी शिव मंदिर आहे.
प्रकार: Land Forts
 अचलपूरचा किल्ला (Achalpur Fort)  अजिंठा (Ajintha Fort)  अजिंठा सराई (Ajintha Sarai)  अकलूजचा किल्ला (Akluj Fort)
 अंमळनेर (Amalner)  अमरावतीचा किल्ला (Amravati Fort)  अनंतपूर किल्ला (Anantapura Fort)  आवाडे कोट (Awade Kot)
 बहादरपूर (Bahadarpur Fort)  बहादूरगड (पेडगावचा किल्ला) (Bahadurgad (Pedgaon Fort))  बहादूरवाडी गड (Bahadurwadi gad)  बेलापूरचा किल्ला (Belapur Fort)
 बेळगावचा किल्ला (Belgaum Fort)  चाकणचा किल्ला (Chakan Fort)  डफळापूर गढी (Daflapur Fort)  धामणगाव गढी (Dhamangaon Gadhi)
 दुर्गाडी किल्ला (Durgadi Fort)  डच वखार (वेंगुर्ला कोट) (Dutch Warehouse( Vengurla Fort))  फर्दापूर सराई (Fardapur Sarai)  हिराकोट (Hirakot)
 इंदुरीचा किल्ला (गढी) (Induri Fort (Gadhi))  जामगावचा किल्ला (Jamgaon Fort)  काळाकिल्ला (Kala Killa)  कांबे कोट (Kambe Kot)
 कंधार (Kandhar)  करमाळा (Karmala Fort)  खर्डा (Kharda)  कोटकामते (Kotkamate)
 माचणूर (Machnur)  माढा गढी/किल्ला (Madha Fort)  मालेगावचा किल्ला (Malegaon Fort)  मांडवी कोट (Mandvi Kot)
 मंगळवेढा (Mangalwedha)  मोहोळ गढी/किल्ला (Mohol Fort)  नगरचा किल्ला (Nagar Fort)  नगरधन (Nagardhan)
 नळदुर्ग (Naldurg)  नांदेडचा किल्ला (नंदगिरी किल्ला) (Nanded Fort (Nadgiri))  नांदरुखी कोट (Nandrukhi Kot)  नस्तनपूरची गढी (Nastanpur)
 पाचाड कोट (Pachad Fort)  पळशीचा किल्ला (Palashi Fort)  परांडा (Paranda)  पारोळा (Parola)
 रसलपूरचा किल्ला (सराई) (Rasalpur Sarai (Fort))  शिरगावचा किल्ला (Shirgaon)  सिंदखेडराजा (Sindkhed Raja)  सोलापूरचा भुईकोट (Solapur Fort)
 सुभानमंगळ (Subhan Mangal)  सुलतान गढी (Sulatan Gadhi)  यावल (निंबाळकर किल्ला) (Yawal Fort (Nimbalkar Fort))