मुळाक्षरानुसार डोंगररांगेनुसार जिल्ह्यानुसार प्रकारानुसार श्रेणीनुसार

दातेगड (Dategad) किल्ल्याची ऊंची :  3425
किल्ल्याचा प्रकार : गिरीदुर्ग डोंगररांग: पाटण, सातारा
जिल्हा : सातारा श्रेणी : मध्यम
दातेगड हा सुंदर किल्ला पाटण शहराच्या जवळ ५ किलोमीटर अंतरावर आहे. पाटण - टोळेवाडी - दातेगड हा रस्ता झाल्याने किल्ल्यावर जाणे सोपे झालेले आहे. किल्ल्यावर असलेली तलवारीच्या आकाराची विहीर (Step well), किल्ल्याचा दगडात कोरुन काढलेला प्रवेशमार्ग या गोष्टी पाहण्या सारख्या आहेत. दातेगड जिंकून घेतल्यावर छ. शिवाजी महाराजांनी त्याचे नाव सुंदरगड ठेवले होते. दातेगड, गुणवंतगड आणि वसंतगड हे तिन्ही किल्ले खाजगी वहानाने एका दिवसात पाहाता येतात.
17 Photos available for this fort
Dategad
Dategad
Dategad
इतिहास :
पंधराव्या शतकात दातेगड शिर्क्यांच्या ताब्यात होता. मलिक उत्तुजारने शिर्क्यांचा पराभव करुन हा किल्ला बहामनी राज्यात सामील केला. बहामनी राज्याचे तुकडे झाल्यावर हा किल्ला आदिलशहाच्या ताब्यात गेला. १५७२ म्ध्ये पाटणकरांना या किल्ल्याची देशमुखी मिळाली होती. अफ़जलखानाच्या वधानंतर छ. शिवाजी महाराजांनी हा गड जिंकून घेतला. त्यांनी गडाची जबाबदारी साळुंखे नावाच्या सरदारावर टाकली होती. पाटन परिसरात वास्तव्यास असल्याने पुढे हे घराणे पाटणकर या नावाने ओळखले जाऊ लागले. छ. संभाजी महाराजांच्या मृत्यू नंतर हा किल्ला मुघलांकडे गेला. इसवीसन १६८९ मध्ये मराठ्यांनी हा किल्ला पुन्हा जिंकून घेतला. त्यावेळी संताजे आणि पाटणकरांनी गाजवलेल्या पराक्रमासाठी छ. राजाराम महाराजांनी त्यांना पातण महालातील ३४ गावे इनाम दिली होती. इसवीसन १७४५ मध्ये पेशवे आणि तुळाजी आंग्रे यांच्या वादात आंग्र्यांनी दातेगडाला वेढा घातला पण हा किल्ला त्यांना जिंकून घेता आला नाही.
पहाण्याची ठिकाणे :
टोळेवाडी मार्गे गडावर जाण्यासाठी कच्चा रस्ता झालेला आहे. या रस्त्याने तटबंदीतून आपण गडावर प्रवेश करतो. डाव्या बाजूला तटबंदीचे अवशेष आहेत त्यात पाहारेकर्‍यांना विश्रांतीसाठी एक खोली आहे. पुढे गेल्यावर उजव्या बाजूला वाड्याचे अवशेष आहेत. त्यात एक छोटी विहीर पाहायला मिळते. वाडा पाहून पुढे गेल्यावर कातळात खोदलेल्या पायर्‍या दिसतात. या २० पायर्‍या उतरतांना उजव्या बाजूला कातळात कोरलेली एक खोली दिसते. पायर्‍या उतरल्यावर समोर कातळ भिंतीत कोरलेली ६ फ़ूट उंच गणपतीची मुर्ती आहे. तर त्याच्या काटकोनात असलेल्या कातळ भिंतीवर मारुतीची ८ फ़ूती मुर्ती कोरलेली आहे. मारुतीच्या मुर्ती समोर (पायर्‍यांच्या काटकोनात) गडाचे पश्चिमाभिमुख प्रवेशव्दार आहे. प्रवेशव्दाराची कातळात कोरुन काढलेली कमान तुटलेली आहे. प्रवेशव्दारातून किल्ल्या बाहेर पडल्यावर टोळेवाडीतून येणारा पायर्‍यांचा मार्ग दिसतो. या मार्गावर कातळात पहारेकर्‍यांसाठी कोरलेली गुहा आहे. ही गुहा पाहून परत प्रवेशव्दारातून किल्ल्यात प्रवेश करुन पायर्‍या चढून गडमाथ्यावर यावे.

गड माथ्यावर थोडे पुढे चालत गेल्यावर स्थापत्य शास्त्रातील एक अदभूत नमुना असलेली तलवारीच्या आकाराची विहीर (Step well) पाहायला मिळते. ही विहीर ५० मीटर लांब X ३ मीटर रुंद आणि ३० मीटर खोल आहे. विहीरीत उतरण्यासाठी ४४ मोठ्या पायर्‍या आहेत. त्या पायर्‍यांच्या उजव्या बाजूला छोट्या पायर्‍या कोरलेल्या आहेत. पाण्याच्या थोड्या वरच्या बाजूला पायर्‍यांलगत ६ फ़ूट X ६ फ़ूटाची एक गुहा आहे. गुहेत पिंड आणि गुहे बाहेर नंदी आहे. या गुहेच्या वर विहीरीच्या छताकडील भागावर एक हत्ती कोरलेला आहे. पण तो हत्ती पाहाण्याकरीता विहीरीच्या वरच्या बाजूला जावे लागते. विहिरीतील पाणी पिण्यायोग्य नाही. विहिर पाहून गडमाथ्यावर येऊन पुढे गेल्यावर कातळात कोरलेल्या पाण्याच्या टाक्या दिसतात. त्याच्या खालच्या बाजूला अजून एक पाण्याचे टाक कोरलेल आहे. गडाच्या उत्तर टोकावर तटबंदी आहे. तटबंदी पाहून परत येतांना विहीरीच्या बाजूला एक बुजलेले टाके पाहायला मिळते. दातेगडावरुन गुणवंतगड दिसतो.

पोहोचण्याच्या वाटा :
वहानाने जाण्यासाठी :-
१) कवडेवाडी मार्गे :- पाटणहून कवडेवाडी या किल्ल्याच्या पायथ्याच्या गावापर्यंत रस्ता आहे. कवडेवाडीच्या थोडे पुढे डावीकडे एक कच्चा रस्ता लागतो. त्याच रस्त्याच्या बाजूने एक पायवाट दातेगडाच्या उत्तरेकडील बुरुजाकडे जाते. वाटेत काही पायर्‍या लागतात. हिच वाट पुढे महादरवाजाकडे जाते. या वाटेने किल्ल्यावर जाण्यासाठी ३० मिनिटे लागतात.

२) मुंबई - कोल्हापूर रस्त्यावरील उंब्रज गाठावे. उंब्रज वरुन उंब्रज - चिपळूण रस्ता आहे. या रस्त्यावर उंब्रज पासून २८ किलोमीटरवर पाटण हे तालुक्याचे गाव आहे. पाटणहून टोळेवाडी हे दातेगडाच्या पायथ्याचे गाव ५ किलोमीटरवर आहे. रस्ता कच्चा असल्याने या मार्गावर एसटीचा बसेस धावत नाहीत. खाजगी वहानाने या रस्त्यावरुन थेट टोळेवाडी गाठावे. टोळेवाडी ते दातेगड हे १ किलोमीटरचे अंतर कच्च्या रस्त्याने कापून थेट दातेगडाच्या पायथ्याशी जाता येते. टोळेवाडी ते दातेगड रस्ता सध्या (२०१८) कच्चा असल्याने पावसाळ्यात या रस्त्यावर वहानाने जाता येणार नाही. या रस्त्याने तटबंदीतून आपण गडावर प्रवेश करतो.



3) दातेगडावर जाण्यासाठी पाटण - सातारा रस्त्याने घेरा दातेगड हे दातेगडाच्या पायथ्याचे गाव गाठावे. गावात किल्ल्याच्या पायथ्याशी सुंदरगड पार्क नावाचे हॉटेल लागेल तिथून चढायला सुरुवात करावी.


चालत जाण्यासाठी :-
दातेगडला जाण्यासाठी कराड - कोयनानगर मार्गावरील ‘पाटण’ गाठायचे. पाटण एसटी स्थानकाच्या समोरुन चिपळूणच्या रस्त्याला लागायचे. थोड्या अंतरावरच दातेगडच्या अलीकडचा डोंगर दिसतो. या डोंगरसोंडेवरुन चढत गेल्यावर पाऊण तासात एक दर्गा लागतो, तिथून टेकडीच्या धारेवरती गेल्यावर एक घर लागते. घराचे पुढे पठार आहे, याच्या पुढे एक वाडी आहे, हीचे नाव टोळेवाडी. दर्ग्यापासून टोळेवाडीला पोहचण्यास पाऊण तास लागतो. समोरच्या टेकडीच्या पलिकडे दातेगड आहे, मध्ये दरी आहे. दरीच्या काठावरुन चालत गेल्यावर आपण गडाच्या पायथ्याशी पोहचतो. पुढे मात्र गडाच्या वर जाण्यास पायर्‍या आहेत. टोळेवाडी ते गड हे अर्ध्यातासाचे अंतर आहे. पाटण पासून गडापर्यंत रमतगमत जाण्यास अडीच तास पुरतात.





राहाण्याची सोय :
गडावर राहण्याची सोय नाही ,राहण्याची सोय पाटण मध्ये आहे.
जेवणाची सोय :
गडावर जेवणाची सोय नाही ,जेवणाची सोय पाटण मध्ये आहे.
पाण्याची सोय :
गडावर पाण्याची सोय नाही.
जाण्यासाठी लागणारा वेळ :
1)टोळेवाडीतून १ तास लागतो. 2) घेरा दातेगड १ तास लागतो
जाण्यासाठी उत्तम कालावधी :
वर्षभर
सूचना :
दातेगडावर टोळेवाडी वरून जाणारा रस्ता/ घाट पावसामुळे दरड कोसळल्याने २०२१ च्या पावसाळ्यापासून बंद आहे. जाण्यापूर्वी खात्री करावी .अन्यथा खाली दिलेल्या घेरा दातेगडाच्या वाटेने गड चढावा .

प्रकार: Hill forts
 आड (Aad)  आमनेर (Aamner)  अचला (Achala)  अग्वाडा (Aguada)
 अहिवंत (Ahivant)  अजिंक्यतारा (Ajinkyatara)  अजमेरा (Ajmera)  आजोबा (आजा पर्वत) (Ajoba)
 अलंग (Alang)  अंबागड (Ambagad)  अणघई (Anghai)  अंजनेरी (Anjaneri)
 अंकाई(अणकाई) (Ankai)  अंतुर (Antoor)  अर्जूनगड (Arjungad)  आसावा (Asawa)
 अशेरीगड (Asherigad)  औंढा (अवंध) (Aundha)  औसा (Ausa)  अवचितगड (Avchitgad)
 बहुला (Bahula)  बाळापूर किल्ला (Balapur Fort)  बल्लाळगड (Ballalgad)  बळवंतगड (Balwantgad)
 बांदा किल्ला (Banda Fort)  बाणकोट (Bankot)  बारवाई (Barvai)  भगवंतगड (Bhagwantgad)
 भैरवगड (सातारा) (Bhairavgad (Satara))  भैरवगड(कोथळे) (Bhairavgad(kothale))  भैरवगड (मोरोशी) (Bhairavgad(Moroshi))  भैरवगड(शिरपुंजे) (Bhairavgad(Shirpunje))
 भामेर (Bhamer)  भंडारदुर्ग/भांडारदुर्ग (Bhandardurg)  भांगसी गड (भांगसाई गड) (Bhangsigad(Bhangsi mata gad))  भरतगड (Bharatgad)
 भास्करगड (बसगड) (Bhaskargad)  भवानगड (Bhavangad)  भवानीगड (Bhavanigad)  भिलाई (Bhilai Fort)
 भीमाशंकर (Bhimashankar)  भिवागड (Bhivagad)  भिवगड / भिमगड (Bhivgad(Bhimgad))  भोरगिरी (Bhorgiri)
 भोरवाडीचा किल्ला (Bhorwadi Fort)  भुदरगड (Bhudargad)  भूपाळगड (बाणूर गड) (Bhupalgad (Banurgad))  भूपतगड (Bhupatgad)
 भूषणगड (Bhushangad)  बिरवाडी (Birwadi)  बिष्टा (Bishta)  बितनगड (Bitangad)
 चांभारगड (Chambhargad)  चंदन वंदन (Chandan-vandan)  चंदेरी (Chanderi)  चंद्रगड ते आर्थरसीट रेंज ट्रेक (Chandragad to Arthur seat)
 चंद्रगड(ढवळगड) (Chandragad(Dhavalgad))  चांदवड (Chandwad)  चापोरा किल्ला (Chapora Fort)  चौगावचा किल्ला (Chaugaon Fort)
 चौल्हेर (Chaulher)  चावंड (Chavand)  दार्‍या घाट (Darya Ghat)  दासगावचा किल्ला (Dasgaon Fort)
 दातेगड (Dategad)  दौलतमंगळ (Daulatmangal)  देहेरगड (भोरगड) (Dehergad (Bhorgad))  डेरमाळ (Dermal)
 देवगिरी (दौलताबाद) (Devgiri (Daulatabad))  ढाक बहिरी (Dhak-Bahiri)  धाकोबा (Dhakoba)  धारावी किल्ला (Dharavi Fort)
 धर्मापूरी (Dharmapuri)  धारूर (Dharur)  धोडप (Dhodap)  धोत्रीचा किल्ला (गढी) (Dhotri Fort (Gadhi))
 द्रोणागिरी (Dronagiri)  डुबेरगड(डुबेरा) (Dubergad(Dubera))  दुंधा किल्ला (Dundha)  दुर्ग (Durg)
 गडगडा (घरगड) (Gadgada (Ghargad))  गगनगड (Gagangad)  किल्ले गाळणा (Galna)  गंभीरगड (Gambhirgad)
 गंधर्वगड (Gandharvgad)  गाविलगड (Gavilgad)  घनगड (Ghangad)  घारापुरी (Gharapuri)
 घोडबंदरचा किल्ला (Ghodbunder Fort)  घोसाळगड (Ghosalgad)  घोटवडा किल्ला (गोतारा किल्ला) (Ghotawada Fort (Gotara))  गोपाळगड (Gopalgad)
 गोरखगड (Gorakhgad)  गोरखगड(मनमाड) (Gorakhgad(Manmad))  गोवळकोट (Gowalkot)  गुणवंतगड (Gunawantgad)
 हडसर (Hadsar)  हनुमंतगड (निमगिरी) (Hanumantgad(Nimgiri))  हनुमंतगड (Hanumantgad(Sindhudurg))  हरगड (Hargad)
 हरिहर (Harihar)  हरिश्चंद्रगड (Harishchandragad)  हातगड (Hatgad)  हटकेश्वर ते लेण्याद्री (Hatkeshwar to Lenyadri)
 होन्नुर किल्ला (Honnur Fort)  इंद्रगड (Indragad)  इंद्राई (Indrai)  ईरशाळ (Irshalgad)
 जंगली जयगड (Jangli Jaigad)  जंजाळा (वैशागड) (Janjala (Vaishagad))  जंजिरा (Janjira)  जवळ्या (Jawlya)
 जीवधन (Jivdhan)  कैलासगड (Kailasgad)  काकती किल्ला (Kakati Fort)  कलाडगड (Kaladgad)
 कलानिधीगड (कलानंदीगड) (kalanidhigad (kalanandigad))  काळदुर्ग (Kaldurg)  कळसूबाई (Kalsubai)  कल्याणगड (नांदगिरी) (Kalyangad(Nandgiri))
 कमळगड (Kamalgad)  कामणदुर्ग (Kamandurg)  कांचन (Kanchan)  कन्हेरगड(चाळीसगाव) (Kanhergad(Chalisgaon))
 कण्हेरगड (Kanhergad(Nashik))  कंक्राळा (Kankrala)  कर्‍हा (Karha)  कर्नाळा (Karnala)
 कात्रा (Katra)  कावनई (Kavnai)  केंजळगड (Kenjalgad)  खैराई किल्ला (Khairai)
 खारेपाटण (Kharepatan fort)  कोहोजगड (Kohoj)  कोकणदिवा (Kokandiva)  कोळदुर्ग (Koldurg)
 कोळकेवाडी दूर्ग (Kolkewadi)  कोंढवी (Kondhavi)  कोरीगड (कोराईगड) (Korigad)  कोर्लई (Korlai)
 कुलंग (Kulang)  कुंजरगड (कोंबडगड) (Kunjargad(Kombadgad))  कुर्डुगड (विश्रामगड) (Kurdugad)  लहुगड (Lahugad)
 लळिंग (Laling)  लिंगाणा (Lingana)  लोहगड (Lohgad)  लोंझा (Lonza)
 मच्छिंद्रगड (Machindragad)  मदनगड (Madangad)  मधुमकरंदगड (Madhu makarandgad)  महादेवगड (Mahadevgad)
 महिमानगड (Mahimangad)  महिमतगड (Mahimatgad)  महिपालगड (Mahipalgad)  महिपतगड (Mahipatgad)
 माहुली (Mahuli)  माहूर (Mahurgad)  मलंगगड (Malanggad)  मल्हारगड (सोनोरी) (Malhargad)
 मंडणगड (Mandangad)  मानगड (Mangad)  मंगळगड (Mangalgad)  मांगी - तुंगी (Mangi-Tungi)
 माणिकदूर्ग (Manikdurg)  माणिकगड (Manikgad)  मणिकपूंज (Manikpunj)  मांजरसुभा (Manjarsubha Fort)
 मनोहर-मनसंतोष गड (Manohar-Mansantoshgad)  मार्कंड्या (Markandeya)  मिरगड (मिरा डोंगर / सोनगिर) (Mirgad(Songir))  मोहनदर (शिडका) किल्ला (Mohandar(Shidaka))
 मोहनगड (Mohangad)  मोरागड (Moragad)  मोरधन (Mordhan)  मोरगिरी (Morgiri)
 मृगगड (Mrugagad)  मुल्हेर (Mulher)  नागलाबंदर किल्ला (Nagla bunder Fort)  नाणेघाट (Naneghat)
 नारायणगड (Narayangad)  नारायणगड (आंबोली) (Narayangad(Amboli))  नरनाळा (Narnala)  न्हावीगड (Nhavigad)
 निमगिरी (Nimgiri)  निवतीचा किल्ला (Nivati Fort)  पाबरगड (Pabargad)  पाच्छापूर किल्ला (Pachhapur Fort)
 पदरगड (Padargad)  पालचा किल्ला (Pal Fort)  पालगड (Palgad)  पांडवगड (Pandavgad)
 पन्हाळेदुर्ग (पन्हाळघर किल्ला) (Panhaledurg)  पन्हाळेकाजी (प्रणालक दुर्ग) (Panhalekaji Fort)  पन्हाळगड (Panhalgad)  पारडी किल्ला (Pardi Fort)
 पारगड (Pargad)  पारनेरा किल्ला (Parnera Fort)  पर्वतगड (Parvatgad)  पाटेश्वर (Pateshwar)
 पट्टागड (Patta)  पेब (विकटगड) (Peb)  पेडका (Pedka)  पेमगिरी(शहागड) (Pemgiri(Shahagad))
 पेठ / कोथळीगड (Peth (Kothaligad))  पिलीवचा किल्ला (Piliv Fort)  पिंपळा (Pimpla)  पिंपळास कोट (Pimplas Kot)
 पिसोळ किल्ला (Pisol)  प्लस व्हॅली ट्रेक (Plus Valley)  प्रबळगड (Prabalgad)  प्रचितगड (Prachitgad)
 प्रतापगड (Pratapgad)  प्रेमगिरी (Premgiri)  पुरंदर (Purandar)  रायगड (Raigad)
 रायकोट (Raikot)  रायरेश्वर (Raireshwar)  ऱाजापूरची वखार (Rajapur Fort (British warehouse))  राजदेहेर (ढेरी) (Rajdeher)
 राजधेर (Rajdher)  राजगड (Rajgad)  राजहंसगड (येळ्ळूरचा किल्ला) (Rajhansgad (Yellur Fort))  राजमाची (Rajmachi)
 रामदरणे (Ramdarne)  रामदुर्ग (Ramdurg)  रामगड (Ramgad)  रामशेज (Ramshej)
 रामटेक (Ramtek)  रांगणा (Rangana)  रांजणगिरी (Ranjangiri)  रसाळगड (Rasalgad)
 रतनगड (Ratangad)  रतनगड(रत्नदुर्ग) (Ratangad(Ratnadurg))  रत्नदुर्ग ( भगवतीचा किल्ला ) (Ratnadurg)  रवळ्या (Rawlya)
 रिवा किल्ला (Riwa Fort)  रोहीडा (Rohida)  रोहिलगड (Rohilgad)  सडा किल्ला (Sada Fort)
 सदानंदगड (Sadanandgad)  सदाशिवगड (Sadashivgad)  सागरगड (खेडदूर्ग) (Sagargad)  सज्जनगड (Sajjangad)
 साल्हेर (Salher)  सालोटा (Salota)  सामानगड (Samangad)  सामराजगड (Samrajgad)
 सांदण व्हॅली व करोली घाट (Sandan Valley - Karoli Ghat)  सांकशीचा किल्ला (Sankshi)  संतोषगड (Santoshgad)  सप्तश्रुंगी (Saptashrungi)
 सरसगड (Sarasgad)  सेगवा किल्ला (Segawa)  शिवडीचा किल्ला (Sewri Fort)  शिवगड (Shivgad)
 शिवनेरी (Shivneri)  शिवथरघळ (Shivtharghal)  सिध्दगड ( मालवण ) (Siddhagad (Malvan))  सिध्दगड (Sidhhagad)
 सिंदोळा (Sindola)  सिंहगड (Sinhagad)  सायनचा किल्ला(शीव किल्ला) (Sion Fort)  सिताबर्डी किल्ला (Sitabuldi fort(Sitabardi Fort))
 सोंडाई (Sondai)  सोनगड (Songad)  सोनगिर (धुळे) (Songir (Dhule))  सोनगिरी (कर्जत जवळ) (Songir (Karjat))
 सोनगिरी (नाशिक) (Songir (Nashik))  सुधागड (Sudhagad)  सुमारगड (Sumargad)  सुरगड (Surgad)
 सुतोंडा (नायगावचा किल्ला) (Sutonda(Naigaon Fort))  ताहुली (Tahuli)  तैलबैला (Tailbaila)  टकमक गड (Takmak)
 तळगड (Talgad)  तांदुळवाडी (Tandulwadi)  टंकाई (टणकाई) (Tankai)  तेरेखोलचा किल्ला (Terekhol Fort)
 थाळनेर (Thalner)  तिकोना (Tikona)  तोरणा (Torna)  त्रिंबकगड (ब्रम्हगिरी) (Trimbakgad)
 त्रिंगलवाडी (Tringalwadi)  तुंग (Tung)  तुंगी (कर्जत) (Tungi (Karjat))  उदगीर (Udgir)
 उंबरखिंड (Umberkhind)  वैराटगड (Vairatgad)  वज्रगड(वसई) (Vajragad (Vasai))  वल्लभगड (हरगापूरचा किल्ला) (Vallabhgad(Hargapur))
 वर्धनगड (Vardhangad)  वारुगड (Varugad)  वसंतगड (Vasantgad)  वासोटा (Vasota)
 वेताळगड (Vetalgad)  वेताळवाडी गड (Vetalwadi gad)  विजयगड (Vijaygad)  विलासगड (Vilasgad (Mallikarjun))
 विसापूर (Visapur)  विशाळगड (Vishalgad)  वाघेरा किल्ला (Waghera)  यशवंतगड (रेडीचा किल्ला) (Yashawantgad (Redi Fort))
 यशवंतगड(नाटे) (Yashwantgad(Nate))