मुळाक्षरानुसार | डोंगररांगेनुसार | जिल्ह्यानुसार | प्रकारानुसार | श्रेणीनुसार | |
सायनचा किल्ला(शीव किल्ला) (Sion Fort) | किल्ल्याची ऊंची :  190 | ||
किल्ल्याचा प्रकार : गिरीदुर्ग | डोंगररांग: डोंगररांग नाही | ||
जिल्हा : मुंबई | श्रेणी : सोपी | ||
माहीम खाडीच्या पूर्वेकडील मुखावरील टेकडीवर इंग्रजांनी शीवचा किल्ला बांधला. इंग्रजांच्या ताब्यातील मुंबई बेट व पोर्तुगिजांच्या ताब्यातील साष्टी बेट यांच्या सीमेवर(शीवेवर) हा किल्ला १६७० मध्ये जेरॉल्ड ऑगियरने बांधला. इंग्रजांनी मुंबई बेटांच्या उत्तरेकडे काळा किल्ला, रिवा किल्ला व सायनचा किल्ला, हे नवीन किल्ले बांधून मजबूत संरक्षण फळी उभी केली. वसईच्या विजयानंतर पोर्तुगिजांकडून साष्टी बेट मराठ्यांच्या ताब्यात गेली. त्यावेळी ह्या किल्ल्यांना संरक्षणाच्या दृष्टीने अधिक महत्व आले.
|
|||
|
|||
पहाण्याची ठिकाणे : | |||
सायन किल्ल्याच्या पायथ्याशी जवाहरलाल नेहरु उद्यान आहे. जवळच भारतीय पुरातत्व विभागाचे कार्यालय आहे. तेथे झाडीत २ तोफा पडलेल्या आहेत. कार्यालयाच्या दारातूनच पायर्यांचा रस्ता किल्ल्याकडे जातो. शीवच्या किल्ल्याचे तटबुरुज, ब्रिटीश कार्यालयाचे अवशेष, दारुकोठाराची खोली व चौकोनी आकाराचा मोठा हौद असे अवशेष अजून तग धरुन आहेत. किल्ल्याच्या मध्यभागी असलेल्या बुरुजावरुन माहीमची खाडी व आजुबाजूच्या विस्तृत प्रदेशाचे दृश्य दिसते. ह्या किल्ल्याचा उपयोग मुख्यत्वे टेहळणी साठी व माहीम खाडी मार्गे होणार्या जलवाहतुकीवर नजर ठेवण्यासाठी केला जात असे. | |||
पोहोचण्याच्या वाटा : | |||
मध्य रेल्वेच्या सायन स्थानकाच्या पूर्व बाजूस उतरुन डाव्या हाताच्या फूटपाथने ३ मिनिटे चालल्यावर पूर्वद्रुतगती महामार्ग येतो. हा महामार्ग ओलांडल्यावर दुतर्फा पुरातन वृक्ष उभे असलेला रस्ता लागतो. ह्या रस्त्याने २ मिनिटातच आपण किल्ल्याच्या पायथ्याशी पोहोचतो. |
प्रकार: Hill forts | आड (Aad) | आमनेर (Aamner) | अचला (Achala) | अग्वाडा (Aguada) |
अहिवंत (Ahivant) | अजिंक्यतारा (Ajinkyatara) | अजमेरा (Ajmera) | आजोबा (आजा पर्वत) (Ajoba) |
अलंग (Alang) | अंबागड (Ambagad) | अणघई (Anghai) | अंजनेरी (Anjaneri) |
अंकाई(अणकाई) (Ankai) | अंतुर (Antoor) | अर्जूनगड (Arjungad) | आसावा (Asawa) |
अशेरीगड (Asherigad) | औंढा (अवंध) (Aundha) | औसा (Ausa) | अवचितगड (Avchitgad) |
बहुला (Bahula) | बाळापूर किल्ला (Balapur Fort) | बल्लाळगड (Ballalgad) | बळवंतगड (Balwantgad) |
बांदा किल्ला (Banda Fort) | बाणकोट (Bankot) | बारवाई (Barvai) | भगवंतगड (Bhagwantgad) |
भैरवगड (सातारा) (Bhairavgad (Satara)) | भैरवगड(कोथळे) (Bhairavgad(kothale)) | भैरवगड (मोरोशी) (Bhairavgad(Moroshi)) | भैरवगड(शिरपुंजे) (Bhairavgad(Shirpunje)) |
भामेर (Bhamer) | भंडारदुर्ग/भांडारदुर्ग (Bhandardurg) | भांगसी गड (भांगसाई गड) (Bhangsigad(Bhangsi mata gad)) | भरतगड (Bharatgad) |
भास्करगड (बसगड) (Bhaskargad) | भवानगड (Bhavangad) | भवानीगड (Bhavanigad) | भिलाई (Bhilai Fort) |
भीमाशंकर (Bhimashankar) | भिवागड (Bhivagad) | भिवगड / भिमगड (Bhivgad(Bhimgad)) | भोरगिरी (Bhorgiri) |
भोरवाडीचा किल्ला (Bhorwadi Fort) | भुदरगड (Bhudargad) | भूपाळगड (बाणूर गड) (Bhupalgad (Banurgad)) | भूपतगड (Bhupatgad) |
भूषणगड (Bhushangad) | बिरवाडी (Birwadi) | बिष्टा (Bishta) | बितनगड (Bitangad) |
चांभारगड (Chambhargad) | चंदन वंदन (Chandan-vandan) | चंदेरी (Chanderi) | चंद्रगड ते आर्थरसीट रेंज ट्रेक (Chandragad to Arthur seat) |
चंद्रगड(ढवळगड) (Chandragad(Dhavalgad)) | चांदवड (Chandwad) | चापोरा किल्ला (Chapora Fort) | चौगावचा किल्ला (Chaugaon Fort) |
चौल्हेर (Chaulher) | चावंड (Chavand) | दार्या घाट (Darya Ghat) | दासगावचा किल्ला (Dasgaon Fort) |
दातेगड (Dategad) | दौलतमंगळ (Daulatmangal) | देहेरगड (भोरगड) (Dehergad (Bhorgad)) | डेरमाळ (Dermal) |
देवगिरी (दौलताबाद) (Devgiri (Daulatabad)) | ढाक बहिरी (Dhak-Bahiri) | धाकोबा (Dhakoba) | धारावी किल्ला (Dharavi Fort) |
धर्मापूरी (Dharmapuri) | धारूर (Dharur) | धोडप (Dhodap) | धोत्रीचा किल्ला (गढी) (Dhotri Fort (Gadhi)) |
द्रोणागिरी (Dronagiri) | डुबेरगड(डुबेरा) (Dubergad(Dubera)) | दुंधा किल्ला (Dundha) | दुर्ग (Durg) |
गडगडा (घरगड) (Gadgada (Ghargad)) | गगनगड (Gagangad) | किल्ले गाळणा (Galna) | गंभीरगड (Gambhirgad) |
गंधर्वगड (Gandharvgad) | गाविलगड (Gavilgad) | घनगड (Ghangad) | घारापुरी (Gharapuri) |
घोडबंदरचा किल्ला (Ghodbunder Fort) | घोसाळगड (Ghosalgad) | घोटवडा किल्ला (गोतारा किल्ला) (Ghotawada Fort (Gotara)) | गोपाळगड (Gopalgad) |
गोरखगड (Gorakhgad) | गोरखगड(मनमाड) (Gorakhgad(Manmad)) | गोवळकोट (Gowalkot) | गुणवंतगड (Gunawantgad) |
हडसर (Hadsar) | हनुमंतगड (निमगिरी) (Hanumantgad(Nimgiri)) | हनुमंतगड (Hanumantgad(Sindhudurg)) | हरगड (Hargad) |
हरिहर (Harihar) | हरिश्चंद्रगड (Harishchandragad) | हातगड (Hatgad) | हटकेश्वर ते लेण्याद्री (Hatkeshwar to Lenyadri) |
होन्नुर किल्ला (Honnur Fort) | इंद्रगड (Indragad) | इंद्राई (Indrai) | ईरशाळ (Irshalgad) |
जंगली जयगड (Jangli Jaigad) | जंजाळा (वैशागड) (Janjala (Vaishagad)) | जंजिरा (Janjira) | जवळ्या (Jawlya) |
जीवधन (Jivdhan) | कैलासगड (Kailasgad) | काकती किल्ला (Kakati Fort) | कलाडगड (Kaladgad) |
कलानिधीगड (कलानंदीगड) (kalanidhigad (kalanandigad)) | काळदुर्ग (Kaldurg) | कळसूबाई (Kalsubai) | कल्याणगड (नांदगिरी) (Kalyangad(Nandgiri)) |
कमळगड (Kamalgad) | कामणदुर्ग (Kamandurg) | कांचन (Kanchan) | कन्हेरगड(चाळीसगाव) (Kanhergad(Chalisgaon)) |
कण्हेरगड (Kanhergad(Nashik)) | कंक्राळा (Kankrala) | कर्हा (Karha) | कर्नाळा (Karnala) |
कात्रा (Katra) | कावनई (Kavnai) | केंजळगड (Kenjalgad) | खैराई किल्ला (Khairai) |
खारेपाटण (Kharepatan fort) | कोहोजगड (Kohoj) | कोकणदिवा (Kokandiva) | कोळदुर्ग (Koldurg) |
कोळकेवाडी दूर्ग (Kolkewadi) | कोंढवी (Kondhavi) | कोरीगड (कोराईगड) (Korigad) | कोर्लई (Korlai) |
कुलंग (Kulang) | कुंजरगड (कोंबडगड) (Kunjargad(Kombadgad)) | कुर्डुगड (विश्रामगड) (Kurdugad) | लहुगड (Lahugad) |
लळिंग (Laling) | लिंगाणा (Lingana) | लोहगड (Lohgad) | लोंझा (Lonza) |
मच्छिंद्रगड (Machindragad) | मदनगड (Madangad) | मधुमकरंदगड (Madhu makarandgad) | महादेवगड (Mahadevgad) |
महिमानगड (Mahimangad) | महिमतगड (Mahimatgad) | महिपालगड (Mahipalgad) | महिपतगड (Mahipatgad) |
माहुली (Mahuli) | माहूर (Mahurgad) | मलंगगड (Malanggad) | मल्हारगड (सोनोरी) (Malhargad) |
मंडणगड (Mandangad) | मानगड (Mangad) | मंगळगड (Mangalgad) | मांगी - तुंगी (Mangi-Tungi) |
माणिकदूर्ग (Manikdurg) | माणिकगड (Manikgad) | मणिकपूंज (Manikpunj) | मांजरसुभा (Manjarsubha Fort) |
मनोहर-मनसंतोष गड (Manohar-Mansantoshgad) | मार्कंड्या (Markandeya) | मिरगड (मिरा डोंगर / सोनगिर) (Mirgad(Songir)) | मोहनदर (शिडका) किल्ला (Mohandar(Shidaka)) |
मोहनगड (Mohangad) | मोरागड (Moragad) | मोरधन (Mordhan) | मोरगिरी (Morgiri) |
मृगगड (Mrugagad) | मुल्हेर (Mulher) | नागलाबंदर किल्ला (Nagla bunder Fort) | नाणेघाट (Naneghat) |
नारायणगड (Narayangad) | नारायणगड (आंबोली) (Narayangad(Amboli)) | नरनाळा (Narnala) | न्हावीगड (Nhavigad) |
निमगिरी (Nimgiri) | निवतीचा किल्ला (Nivati Fort) | पाबरगड (Pabargad) | पाच्छापूर किल्ला (Pachhapur Fort) |
पदरगड (Padargad) | पालचा किल्ला (Pal Fort) | पालगड (Palgad) | पांडवगड (Pandavgad) |
पन्हाळेदुर्ग (पन्हाळघर किल्ला) (Panhaledurg) | पन्हाळेकाजी (प्रणालक दुर्ग) (Panhalekaji Fort) | पन्हाळगड (Panhalgad) | पारडी किल्ला (Pardi Fort) |
पारगड (Pargad) | पारनेरा किल्ला (Parnera Fort) | पर्वतगड (Parvatgad) | पाटेश्वर (Pateshwar) |
पट्टागड (Patta) | पेब (विकटगड) (Peb) | पेडका (Pedka) | पेमगिरी(शहागड) (Pemgiri(Shahagad)) |
पेठ / कोथळीगड (Peth (Kothaligad)) | पिलीवचा किल्ला (Piliv Fort) | पिंपळा (Pimpla) | पिंपळास कोट (Pimplas Kot) |
पिसोळ किल्ला (Pisol) | प्लस व्हॅली ट्रेक (Plus Valley) | प्रबळगड (Prabalgad) | प्रचितगड (Prachitgad) |
प्रतापगड (Pratapgad) | प्रेमगिरी (Premgiri) | पुरंदर (Purandar) | रायगड (Raigad) |
रायकोट (Raikot) | रायरेश्वर (Raireshwar) | ऱाजापूरची वखार (Rajapur Fort (British warehouse)) | राजदेहेर (ढेरी) (Rajdeher) |
राजधेर (Rajdher) | राजगड (Rajgad) | राजहंसगड (येळ्ळूरचा किल्ला) (Rajhansgad (Yellur Fort)) | राजमाची (Rajmachi) |
रामदरणे (Ramdarne) | रामदुर्ग (Ramdurg) | रामगड (Ramgad) | रामशेज (Ramshej) |
रामटेक (Ramtek) | रांगणा (Rangana) | रांजणगिरी (Ranjangiri) | रसाळगड (Rasalgad) |
रतनगड (Ratangad) | रतनगड(रत्नदुर्ग) (Ratangad(Ratnadurg)) | रत्नदुर्ग ( भगवतीचा किल्ला ) (Ratnadurg) | रवळ्या (Rawlya) |
रिवा किल्ला (Riwa Fort) | रोहीडा (Rohida) | रोहिलगड (Rohilgad) | सडा किल्ला (Sada Fort) |
सदानंदगड (Sadanandgad) | सदाशिवगड (Sadashivgad) | सागरगड (खेडदूर्ग) (Sagargad) | सज्जनगड (Sajjangad) |
साल्हेर (Salher) | सालोटा (Salota) | सामानगड (Samangad) | सामराजगड (Samrajgad) |
सांदण व्हॅली व करोली घाट (Sandan Valley - Karoli Ghat) | सांकशीचा किल्ला (Sankshi) | संतोषगड (Santoshgad) | सप्तश्रुंगी (Saptashrungi) |
सरसगड (Sarasgad) | सेगवा किल्ला (Segawa) | शिवडीचा किल्ला (Sewri Fort) | शिवगड (Shivgad) |
शिवनेरी (Shivneri) | शिवथरघळ (Shivtharghal) | सिध्दगड ( मालवण ) (Siddhagad (Malvan)) | सिध्दगड (Sidhhagad) |
सिंदोळा (Sindola) | सिंहगड (Sinhagad) | सायनचा किल्ला(शीव किल्ला) (Sion Fort) | सिताबर्डी किल्ला (Sitabuldi fort(Sitabardi Fort)) |
सोंडाई (Sondai) | सोनगड (Songad) | सोनगिर (धुळे) (Songir (Dhule)) | सोनगिरी (कर्जत जवळ) (Songir (Karjat)) |
सोनगिरी (नाशिक) (Songir (Nashik)) | सुधागड (Sudhagad) | सुमारगड (Sumargad) | सुरगड (Surgad) |
सुतोंडा (नायगावचा किल्ला) (Sutonda(Naigaon Fort)) | ताहुली (Tahuli) | तैलबैला (Tailbaila) | टकमक गड (Takmak) |
तळगड (Talgad) | तांदुळवाडी (Tandulwadi) | टंकाई (टणकाई) (Tankai) | तेरेखोलचा किल्ला (Terekhol Fort) |
थाळनेर (Thalner) | तिकोना (Tikona) | तोरणा (Torna) | त्रिंबकगड (ब्रम्हगिरी) (Trimbakgad) |
त्रिंगलवाडी (Tringalwadi) | तुंग (Tung) | तुंगी (कर्जत) (Tungi (Karjat)) | उदगीर (Udgir) |
उंबरखिंड (Umberkhind) | वैराटगड (Vairatgad) | वज्रगड(वसई) (Vajragad (Vasai)) | वल्लभगड (हरगापूरचा किल्ला) (Vallabhgad(Hargapur)) |
वर्धनगड (Vardhangad) | वारुगड (Varugad) | वसंतगड (Vasantgad) | वासोटा (Vasota) |
वेताळगड (Vetalgad) | वेताळवाडी गड (Vetalwadi gad) | विजयगड (Vijaygad) | विलासगड (Vilasgad (Mallikarjun)) |
विसापूर (Visapur) | विशाळगड (Vishalgad) | वाघेरा किल्ला (Waghera) | यशवंतगड (रेडीचा किल्ला) (Yashawantgad (Redi Fort)) |
यशवंतगड(नाटे) (Yashwantgad(Nate)) |